Το Νοέμβριο του 2022 η Επιτροπή της ΕΕ ενέκρινε την πρόταση νόμου για τη Διαλειτουργική Ευρώπη, με στόχο την ενίσχυση της διασυνοριακής διαλειτουργικότητας και συνεργασίας στο δημόσιο τομέα σε ολόκληρη την ΕΕ. Έως τώρα, δεν υπήρχε συνολική ευρωπαϊκή πολιτική προσέγγιση για τη διαλειτουργικότητα. Το υφιστάμενο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (EIF), που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ISA² και αναθεωρήθηκε τελευταία φορά το 2017, είναι εντελώς εθελοντικό, χωρίς δεσμευτικές υποχρεώσεις.
Μετά από την έγκριση της πρότασης νόμου από την Επιτροπή, το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησαν επίσης τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με την οριστική νομοθετική έγκριση του νέου νόμου. Επομένως, αξίζει να εξετάσουμε προσεχτικά το θέμα και να θυμίσουμε, καταρχάς, τι σημαίνει διαλειτουργικότητα γενικότερα, αλλά και πιο συγκεκριμένα για τις διασυνοριακές δημόσιες υπηρεσίες.
Διασυνοριακή διαλειτουργικότητα
Η έννοια της διαλειτουργικότητας αναφέρεται στην ικανότητα διαφορετικών συστημάτων, οργανισμών και τομέων να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν πληροφορίες αποτελεσματικά. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ενοποίηση διαφορετικών συστημάτων και τεχνολογιών, όπως η χρήση κοινών προτύπων και πρωτοκόλλων δεδομένων, καθώς και ο συντονισμός πολιτικών και διαδικασιών σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης.
Η διασυνοριακή διαλειτουργικότητα των δημόσιων υπηρεσιών είναι η ικανότητα των οργανισμών του δημόσιου τομέα σε διάφορες χώρες να μοιράζονται δεδομένα, να συνεργάζονται αποτελεσματικά και να παρέχουν υπηρεσίες σε πολίτες και επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η διασυνοριακή διαλειτουργικότητα θεωρείται βασικός παράγοντας για τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς, που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, ανθρώπων και υπηρεσιών και υποστηρίζει την παροχή αποτελεσματικών, υψηλής ποιότητας δημόσιων υπηρεσιών .
Προκλήσεις της ΕΕ
Η επίτευξη διασυνοριακής διαλειτουργικότητας των δημόσιων υπηρεσιών εντός της ΕΕ είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, καθώς απαιτεί την αντιμετώπιση διαφόρων τεχνικών, πολιτιστικών και πολιτικών προκλήσεων.
- Μια βασική τεχνική πρόκληση είναι η ανάγκη δημιουργίας ενός ασφαλούς και αξιόπιστου συστήματος για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ διαφορετικών οργανισμών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την εφαρμογή τεχνητών προτύπων και πρωτοκόλλων για τη μεταφορά δεδομένων, όπως η χρήση τυποποιημένων μορφών δεδομένων και ασφαλών καναλιών επικοινωνίας. Επιπλέον μπορεί να χρειαστεί να δημιουργηθούν αξιόπιστα συστήματα ταυτότητας και ελέγχου ταυτότητας για να διασφαλισθεί ότι μόνο εξουσιοδοτημένα άτομα και οργανισμοί μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ορισμένα δεδομένα.
- Γλωσσικοί φραγμοί: Οργανισμοί του δημόσιου τομέα σε διαφορετικές χώρες μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετικές γλώσσες, γεγονός που μπορεί να κάνει δύσκολη την επικοινωνία και την κατανόηση μεταξύ τους.
- Νομικές και κανονιστικές διαφορές: Είναι πιθανό να υπάρχουν διαφορές στους νόμους και τους κανονισμούς που διέπουν την παροχή δημόσιων υπηρεσιών σε διάφορες χώρες, κάτι που μπορεί να προκαλέσει εμπόδια στη συνεργασία.
- Πολιτιστικές διαφορές: Οι οργανισμοί του δημόσιου τομέα σε διαφορετικές χώρες μπορεί να έχουν διαφορετικά πολιτισμικά πρότυπα και τρόπους, κάτι που μπορεί επίσης να αποτελέσει εμπόδιο στη συνεργασία.
Πλαίσιο συνεργασίας
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων ο νόμος για τη Διαλειτουργική Ευρώπη προτείνει και παρέχει ένα πλαίσιο συνεργασίας, καθώς και μια σειρά από κοινές ψηφιακές λύσεις, συμπεριλαμβανομένων λογισμικού ανοιχτού κώδικα, κατευθυντήριων γραμμών, καταλόγων ελέγχου, πλαισίων και εργαλείων πληροφορικής. Αυτοί οι πόροι προορίζονται να βοηθήσουν τους οργανισμούς του δημόσιου τομέα να συνεργάζονται πιο αποτελεσματικά, να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να παρέχουν απρόσκοπτες δημόσιες υπηρεσίες πέρα από τα σύνορα, τους τομείς και τα οργανωτικά όρια. Επιπλέον, ο νόμος στοχεύει στην προώθηση της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα και στην ενίσχυση των συνεργασιών μεταξύ του δημόσιου τομέα και των ιδιωτικών εταιρειών τεχνολογίας μέσω των λεγόμενων έργων GovTech .
Στοχεύοντας στη διαλειτουργικότητα
Η επίτευξη διασυνοριακής διαλειτουργικότητας των δημοσίων υπηρεσιών εντός της ΕΕ είναι ο κεντρικός στόχος του νόμου για τη διαλειτουργική Ευρώπη, ο οποίος προτείνει τη δημιουργία μιας δομής διακυβέρνησης που θα επιτρέπει στις δημόσιες διοικήσεις από όλα τα επίπεδα και τους τομείς να συνδιαμορφώνουν και να συντονίζουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ δικτύων και συστημάτων πληροφοριών.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εισαγωγής διαφόρων μέσων, όπως αξιολογήσεις διαλειτουργικότητας, πλαίσια διαλειτουργικότητας, εκπαίδευση, ρυθμιστικά sandboxes και αξιολογήσεις από ομοτίμους. Η πρόταση νόμου, καθορίζει επίσης ένα πολυεπίπεδο πλαίσιο διακυβέρνησης στο οποίο συμμετέχουν οι αρμόδιες εθνικές αρχές και προβλέπει τη δημιουργία ενός «Διαλειτουργικού Συμβουλίου Ευρώπης» και μιας «Διαλειτουργικής Ευρωπαϊκής Κοινότητας», τα οποία θα καθοδηγούν τις ευρωπαϊκές προσπάθειες διαλειτουργικότητας βάσει μιας ετήσιας στρατηγικής ατζέντας.
Τί προϋποθέτει ο νόμος για τη διαλειτουργική Ευρώπη για τo NIFO;
Σε μια προσπάθεια να δοθεί έμφαση στις λύσεις για τις δημόσιες διοικήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα επίπεδα διαλειτουργικότητας, ο προτεινόμενος νόμος προβλέπει την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (EIF), το οποίο παρακολουθείται από το Παρατηρητήριο Εθνικού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (NIFO).
Λόγω της μη τεχνικής προσέγγισης και της εθελοντικής συμμετοχής του, το EIF έχει αποδειχθεί ένα χρήσιμο μέσο για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διαλειτουργικότητα πέρα από το τεχνικό κοινό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συζητά λοιπόν τον τρόπο που θα μπορούσε να βελτιωθεί για να συνδεθεί στενότερα με τις τομεακές πολιτικές της ΕΕ, παρέχοντας πιο ρεαλιστική και επιχειρησιακή καθοδήγηση στις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις. Προς το παρόν, δεσμεύτηκε να παράσχει εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με τη χρήση του ΕIF και τις λύσεις διαλειτουργικής Ευρώπης. Ήδη, δημοσιεύθηκε ένα slide-deck υλικό κατάρτισης του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας στα αγγλικά, καθώς και σε τέσσερις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες , το οποίο αποτελεί έγγραφο αναφοράς που αποσκοπεί στην παροχή καθοδήγησης και υποστήριξης στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και στην Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ουκρανία, σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης της διαλειτουργικότητας των δημόσιων υπηρεσιών τους και της διαλειτουργικότητας γενικότερα. Εκτός από αυτό το υποστηρικτικό υλικό, προβλέπεται επίσης η διοργάνωση ειδικών συναντήσεων εργασίας με επιλεγμένα κράτη μέλη, προκειμένου να βοηθηθούν οι δημόσιες διοικήσεις που υστερούν ως προς την ψηφιοποίηση και τη διαλειτουργικότητα, να βελτιώσουν τη βαθμολογία τους όσον αφορά το EIF και τη διαλειτουργικότητα γενικότερα.
Έξυπνες πόλεις και κοινότητες
Μία ακόμη καινοτομία του νόμου είναι η κοινή χρήση και επαναχρησιμοποίηση λύσεων διαλειτουργικότητας μέσω μιας «Πύλης Διαλειτουργικής Ευρώπης», η οποία θα λειτουργεί ως ενιαία στάση για τέτοιες λύσεις και ως κοινοτική πλατφόρμα.
Άλλες συστάσεις και δράσεις, πέραν εκείνων που προτείνονται στο νόμο, θα περιλαμβάνουν τη συνέχιση των συζητήσεων σχετικά με το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες (EIF4SCC), έτσι ώστε αυτό να παράσχει στους ηγέτες των τοπικών διοικήσεων της ΕΕ ορισμούς, αρχές, συστάσεις, περιπτώσεις πρακτικής χρήσης σχετικά με τη διαλειτουργικότητα, που προέρχονται από πόλεις και κοινότητες από όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής, σύμφωνα με το EIF. Επιπλέον στόχος είναι, το EIF4SCC να παράσχει ένα κοινό μοντέλο για τη διευκόλυνση της παροχής υπηρεσιών στο κοινό σε όλους τους τομείς, τις πόλεις, τις περιφέρειες και τα σύνορα για να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για τη διαλειτουργικότητα σε τοπικό/μικρό επίπεδο και να ενισχύσει τον ρόλο της διαλειτουργικότητας μεταξύ των τομέων.
Ένα νέο παράδειγμα;
Ως συμπέρασμα: Ο νέος νόμος για τη Διαλειτουργική Ευρώπη μπορεί να εγκαινιάσει μια νέα εποχή χάραξης ευρωπαϊκής πολιτικής. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η καινοτομία γενικά έχουν γίνει ακόμη πιο σημαντικοί υπό το φως των πρόσφατων κρίσεων υγείας και των γεωπολιτικών εξελίξεων. Αυτό μας οδηγεί στο νέο ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει ο δημόσιος τομέας στην ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας της ΕΕ. Η επίτευξη αυτού του στρατηγικού στόχου θα απαιτήσει μια τελική αλλαγή παραδείγματος στον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Αυτή πρέπει να λειτουργεί με έναν πλήρως προσβάσιμο και εξαιρετικά διαφανή τρόπο, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες ανοιχτού κώδικα και βασιζόμενη σε σύγχρονες έννοιες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως η αρχή της κοινής χρήσης και επαναχρησιμοποίησης και η αρχή της μίας μόνο φοράς (OOP).
Πηγές:
https://commission.europa.eu/publications/interoperable-europe-act-proposal_en
