Η ανάπτυξη και η εφαρμογή διαλειτουργικών ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών καθοδηγείται από ένα σύνολο υποκείμενων αρχών που περιγράφονται στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (ΕΠΔ). Αυτές οι αρχές αποτελούν το θεμέλιο για τη δημιουργία μιας συνεκτικής και αποτελεσματικής ψηφιακής υποδομής που διευκολύνει την απρόσκοπτη επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Σε αυτό το άρθρο, παρουσιάζονται οι δώδεκα υποκείμενες αρχές, οι οποίες ομαδοποιούνται σε τέσσερις κατηγορίες και διαμορφώνουν το τοπίο των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών
Α. Το πλαίσιο των δράσεων της ΕΕ για τη διαλειτουργικότητα
1. Επικουρικότητα και αναλογικότητα
Η αρχή της επικουρικότητας τονίζει ότι οι αποφάσεις της ΕΕ πρέπει να λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στους πολίτες, διασφαλίζοντας ότι οι δράσεις λαμβάνονται στο πιο αποτελεσματικό επίπεδο, είτε πρόκειται για εθνικό είτε για επίπεδο ΕΕ. Η αρχή της αναλογικότητας περιορίζει τις δράσεις της ΕΕ σε ό,τι είναι απαραίτητο για την επίτευξη των στόχων της Συνθήκης. Στο πλαίσιο της διαλειτουργικότητας, ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο δικαιολογείται για να ξεπεραστούν οι διαφορές πολιτικής, προωθώντας την ψηφιακή ενιαία αγορά, ενώ παράλληλα παρέχεται στα κράτη μέλη η ελευθερία να προσαρμόσουν τα εθνικά τους πλαίσια διαλειτουργικότητας (NIFs) ώστε να καλύψουν συγκεκριμένες εθνικές ανάγκες.
Σύσταση: Ευθυγράμμιση των εθνικών πλαισίων διαλειτουργικότητας με το ΕΠΔ, προσαρμόζοντάς τα στο εθνικό πλαίσιο και τις εθνικές ανάγκες.
Β. Βασικοί κανόνες διαλειτουργικότητας
2. Ανοιχτότητα
Η διαφάνεια στις διαλειτουργικές δημόσιες υπηρεσίες αφορά τα δεδομένα, τις προδιαγραφές και το λογισμικό. Τα ανοικτά κυβερνητικά δεδομένα ενθαρρύνουν την ελεύθερη χρήση και επαναχρησιμοποίηση, ενώ οδηγίες όπως οι PSI και INSPIRE διευκολύνουν την κοινή χρήση δεδομένων. Η υιοθέτηση λογισμικού ανοικτού κώδικα όχι μόνο εξοικονομεί κόστος αλλά και ενισχύει την προσαρμοστικότητα. Η αρχή της ανοικτότητας επεκτείνεται στις προδιαγραφές/πρότυπα, προωθώντας τη δημόσια συνεισφορά, τη μελέτη και την τήρηση των όρων δίκαιο, εύλογο και χωρίς διακρίσεις.
Συστάσεις: α) Δημοσιεύστε τα δεδομένα ως ανοικτά δεδομένα, εκτός εάν ισχύουν περιορισμοί.
β) Εξασφαλίστε ισότιμους όρους ανταγωνισμού για το λογισμικό ανοικτού κώδικα και εξετάστε το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας του.
γ) Προτιμήστε τις ανοικτές προδιαγραφές, λαμβάνοντας υπόψη τη λειτουργικότητα, την ωριμότητα και την υποστήριξη της αγοράς.
3. Διαφάνεια
Η διαφάνεια περιλαμβάνει την προβολή των διοικητικών διαδικασιών, των δεδομένων, των υπηρεσιών και της λήψης αποφάσεων σε άλλες δημόσιες διοικήσεις, πολίτες και επιχειρήσεις. Η παροχή διεπαφών με εσωτερικά συστήματα πληροφοριών ενισχύει τη διαλειτουργικότητα, ενώ η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο είναι ζωτικής σημασίας.
Σύσταση : Διασφάλιση εσωτερικής ορατότητας και παροχή εξωτερικών διεπαφών για τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
4. Επαναχρησιμοποίηση
Η επαναχρησιμοποίηση ενθαρρύνει τις δημόσιες διοικήσεις να υιοθετούν λύσεις που έχουν δοκιμαστεί αλλού, προωθώντας τη διαλειτουργικότητα και εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα. Το πλαίσιο ISA² παρέχει συστάσεις, δίνοντας έμφαση στη συνεργασία και την κοινή χρήση μέσω συνεργατικών πλατφορμών.
Συστάσεις: α) Επαναχρησιμοποίηση και κοινή χρήση λύσεων, συνεργασία σε κοινές λύσεις για τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
β) Επαναχρησιμοποίηση και κοινή χρήση πληροφοριών και δεδομένων, εκτός εάν ισχύουν περιορισμοί προστασίας της ιδιωτικής ζωής ή εμπιστευτικότητας.
5. Τεχνολογική ουδετερότητα και φορητότητα δεδομένων
Η προτεραιότητα των λειτουργικών αναγκών έναντι συγκεκριμένων τεχνολογιών και η διασφάλιση της φορητότητας των δεδομένων υποστηρίζουν την ψηφιακή ενιαία αγορά. Η αποφυγή τεχνολογικού εγκλωβισμού και η διευκόλυνση της μεταφοράς δεδομένων μεταξύ συστημάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη διαλειτουργικότητα.
Συστάσεις: α) Μην επιβάλλετε λύσεις συγκεκριμένης τεχνολογίας στους χρήστες.
β) Διασφάλιση της φορητότητας των δεδομένων για τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
Γ. Οι γενικές ανάγκες και απαιτήσεις των χρηστών
Ο σχεδιασμός με επίκεντρο τον χρήστη λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των δημόσιων διοικήσεων, των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η πολυκαναλική παροχή υπηρεσιών, το ενιαίο σημείο επαφής και η ανατροφοδότηση των χρηστών συμβάλλουν σε μια φιλική προς τον χρήστη εμπειρία.
Συστάσεις: α) Χρήση πολλαπλών διαύλων για τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
β) Παροχή ενιαίου σημείου επαφής για τους χρήστες.
γ) Ζητήστε από τους χρήστες πληροφορίες μόνο μία φορά και μόνο σχετικές πληροφορίες.
Η ένταξη διασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες, ξεπερνώντας τις κοινωνικές και οικονομικές διαφορές, ενώ η προσβασιμότητα διασφαλίζει τη χρηστικότητα για τα άτομα με αναπηρία και άλλες μειονεκτούσες ομάδες.
Σύσταση: Διασφάλιση της προσβασιμότητας για όλους τους πολίτες σύμφωνα με τις προδιαγραφές ηλεκτρονικής προσβασιμότητας.
8. Ασφάλεια και προστασία της ιδιωτικής ζωής
Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις ασφαλείς αλληλεπιδράσεις με τις δημόσιες αρχές, η τήρηση των κανονισμών προστασίας δεδομένων και η διασφάλιση της ιδιωτικής ζωής είναι υψίστης σημασίας για την εδραίωση της εμπιστοσύνης.
Σύσταση: Καθορισμός ενός κοινού πλαισίου ασφάλειας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής για τις δημόσιες υπηρεσίες.
9. Πολυγλωσσία
Λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες γλώσσες που ομιλούνται στα κράτη μέλη, η πολυγλωσσία στο σχεδιασμό των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών είναι ζωτικής σημασίας. Η εξισορρόπηση των προσδοκιών των χρηστών με τις διοικητικές δυνατότητες διασφαλίζει την αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών.
Σύσταση: Χρήση πολύγλωσσων συστημάτων πληροφόρησης με βάσει των αναγκών των χρηστών.
Δ. Θεμελιώδεις κανόνες συνεργασίας των δημοσίων διοικήσεων
Ο εξορθολογισμός των διοικητικών διαδικασιών και η υιοθέτηση μιας ψηφιακής προσέγγισης εκ των προτέρων μειώνουν τα βάρη για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, προωθώντας την αποτελεσματικότητα και την ποιοτική παροχή υπηρεσιών.
Σύσταση: Απλοποίηση των διαδικασιών και χρήση ψηφιακών διαύλων για τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
Η νομοθεσία επιβάλλει τη διατήρηση των αποφάσεων και των δεδομένων. Η διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης πολιτικής διατήρησης διασφαλίζει την προσβασιμότητα, την αναγνωσιμότητα και την ακεραιότητα των πληροφοριών που σχετίζονται με τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
Σύσταση: Διαμόρφωση πολιτικής μακροπρόθεσμης διατήρησης των πληροφοριών που σχετίζονται με τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
12. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας
Η αξιολόγηση των λύσεων διαλειτουργικότητας με βάση τις ανάγκες των χρηστών, την ανάλυση κόστους-οφέλους και τη συνολική αποτελεσματικότητα διασφαλίζει τη συνεχή βελτίωση των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών.
Σύσταση: Αξιολόγηση των λύσεων διαλειτουργικότητας λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των χρηστών, την αναλογικότητα και την ισορροπία κόστους-οφέλους.
Οι βασικές αρχές των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών που περιγράφονται στο ΕΠΔ παρέχουν ένα ισχυρό πλαίσιο για τη δημιουργία ενός διαλειτουργικού ψηφιακού περιβάλλοντος. Με την τήρηση αυτών των αρχών και την εφαρμογή των συνιστώμενων δράσεων, τα κράτη μέλη μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη μιας απρόσκοπτης και αποτελεσματικής ψηφιακής ενιαίας αγοράς, εξασφαλίζοντας την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
