Η Γαλλία προχώρησε σε ένα καθοριστικό βήμα για την ενίσχυση της ψηφιακής της κυριαρχίας. Με εγκύκλιο που δημοσιεύτηκε στις 8 Απριλίου 2025, ο Πρωθυπουργός François Bayrou καθιέρωσε την υποχρεωτική χρήση της εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων Tchap για όλες τις υπηρεσιακές επικοινωνίες των δημοσίων υπαλλήλων, απαγορεύοντας παράλληλα τη χρήση ξένων εφαρμογών.
Η απόφαση αυτή αντανακλά τις αυξανόμενες ανησυχίες για την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικότητας στις επικοινωνίες του δημόσιου τομέα. Η εγκύκλιος υπογραμμίζει τον κίνδυνο υποκλοπής ηλεκτρονικών συνομιλιών μεταξύ κρατικών λειτουργών, γεγονός που θα μπορούσε να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την εμπιστευτικότητα των ανταλλαγών. Για τον λόγο αυτόν, η γαλλική κυβέρνηση συστήνει την απομάκρυνση από ευρέως χρησιμοποιούμενες εφαρμογές όπως το WhatsApp, το Signal και το Telegram και την αποκλειστική υιοθέτηση του Tchap, μιας λύσης ανοιχτού κώδικα που έχει αναπτυχθεί στη Γαλλία.
Ανοιχτή λύση επικοινωνίας
Το Tchap είναι υπηρεσία άμεσων μηνυμάτων που δημιουργήθηκε το 2018 από τη Διυπουργική Διεύθυνση Ψηφιακού (DINUM) σε συνεργασία με την Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας Πληροφοριακών Συστημάτων (ANSSI). Στόχος του είναι να προσφέρει στους δημόσιους υπαλλήλους μια ασφαλή και επαγγελματική πλατφόρμα για συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών.
Η εφαρμογή βασίζεται στο Matrix, ένα ανοιχτό και αποκεντρωμένο πρωτόκολλο επικοινωνίας. Χάρη σε αυτό, οι δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να φιλοξενούν οι ίδιες τις συνομιλίες τους, διατηρώντας πλήρη έλεγχο επί των δεδομένων. Ως ανοιχτό πρωτόκολλο, το Matrix εξασφαλίζει επεκτασιμότητα και διαλειτουργικότητα, επιτρέποντας στο Tchap να συνδέεται με διαφορετικούς φορείς του δημόσιου τομέα. Επιπλέον, η υποστήριξη end-to-end κρυπτογράφησης διασφαλίζει υψηλό επίπεδο εμπιστευτικότητας.
Σήμερα, περισσότεροι από 230.000 δημόσιοι υπάλληλοι στη Γαλλία χρησιμοποιούν την εφαρμογή κάθε μήνα, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά μετά την υποχρεωτική καθιέρωσή της.
Ενίσχυση της ευρωπαϊκής ψηφιακής ανεξαρτησίας
Η γαλλική πρωτοβουλία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο συζητήσεων για την ψηφιακή ανεξαρτησία. Η εξάρτηση από ξένες πλατφόρμες, κυρίως αμερικανικές, ενέχει κινδύνους, καθώς οι εταιρείες αυτές υπόκεινται σε εξωεδαφική νομοθεσία που μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα των δεδομένων.
Σε πρόσφατη έκθεσή της, η Γαλλική Γερουσία προειδοποίησε για την πιθανότητα άσκησης πίεσης προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ, είτε μέσω κακόβουλης χρήσης δεδομένων από ξένες κυβερνήσεις είτε μέσω περιορισμών πρόσβασης σε κρίσιμες ψηφιακές υπηρεσίες. Για τον λόγο αυτόν, εισηγείται τη σταδιακή απεξάρτηση από ιδιόκτητες λύσεις και τη στροφή σε ευρωπαϊκά και ανοιχτού κώδικα εργαλεία.
Η τάση αυτή δεν περιορίζεται στη Γαλλία. Στη Γερμανία (Schleswig-Holstein), στην Ισπανία (Γαλικία), καθώς και σε δήμους όπως η Λυών, το Άαρχους και η Κοπεγχάγη, δημόσιες διοικήσεις υιοθετούν λύσεις ανοιχτού λογισμικού. Στόχος είναι η ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας, αλλά και η μείωση του κόστους για τις δημόσιες υπηρεσίες.
Στρατηγική σημασία για το μέλλον
Η καθιέρωση του Tchap αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατηγικής επιλογής που συνδυάζει την ασφάλεια, την προστασία της ιδιωτικότητας και την ενίσχυση της ψηφιακής ανεξαρτησίας. Σε μια περίοδο αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων και εντεινόμενων κυβερνοαπειλών, η στροφή σε εθνικές και ευρωπαϊκές λύσεις λογισμικού αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για το μέλλον των δημόσιων διοικήσεων στην Ευρώπη.
