Στη στρατηγική της ΕΕ για την Ψηφιακή Δεκαετία 2030 τονίζεται η σημασία της προώθησης της αρχής της ψηφιακής εξ ορισμού (digital by default) νομοθεσίας ως ένα σημαντικό μέσο για την υποστήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συμπεριλάβει στην Εργαλειοθήκη καλής νομοθέτησης τις βασικές συνιστώσες για τη διαμόρφωση μιας «ψηφιακά-έτοιμης πολιτικής», παρέχοντας κατευθυντήριες γραμμές, παραδείγματα και ένα check-list προκειμένου να υποστηριχθούν οι υπεύθυνοι, ώστε να διασφαλίζουν ότι η ψηφιακή διάσταση (δυνατότητες, περιορισμοί, ευκαιρίες, αρχές, κανόνες) λαμβάνεται υπόψη στα αρχικά στάδια διαμόρφωσης οποιασδήποτε πολιτικής, ή νομοθεσίας.
Η πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο την ανάπτυξη νομοθεσίας και πολιτικών που είναι κατάλληλες για την ψηφιακή εποχή, ανθεκτικές στο μέλλον, ευέλικτες και διαλειτουργικές. Περιλαμβάνει τη χρήση καινοτόμων μεθοδολογιών και εργαλείων , όπως η τεχνητή νοημοσύνη, στη διαδικασία σχεδιασμού, ανάλυσης και εφαρμογής πολιτικών.
Έτσι, οι πολιτικές (καθώς και οι νομοθετικές πράξεις) θεωρούνται ψηφιακά-έτοιμες όταν επιτρέπουν την ομαλή εφαρμογή της πολιτικής μέσω της βέλτιστης αξιοποίησης των ψηφιακών τεχνολογιών και δεδομένων. Αντιμετωπίζοντας το χάσμα μεταξύ του σχεδιασμού της πολιτικής και της ψηφιακής εφαρμογής της, παρέχουν οικονομικά αποδοτικές και διαλειτουργικές ψηφιακές υπηρεσίες που εστιάζουν στον χρήστη. Η επίτευξη διαλειτουργικότητας οδηγεί σε μείωση του κόστους, αυξημένη ικανοποίηση των χρηστών και μπορεί να παρέχει σημαντικές δυνατότητες για την αποτελεσματικότερη επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων της πολιτικής.
Οι βασικές συνιστώσες – συστάσεις που πρέπει να ακολουθούνται από τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής (σύμφωνα με το εργαλείο #28) είναι οι εξής:
1. Διαδικασίες με επίκεντρο τον χρήστη που είναι έτοιμες για αυτοματοποίηση
- Οι πολιτικές επηρεάζουν διάφορες επιχειρησιακές διαδικασίες, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις υποστηρίζονται από ψηφιακές τεχνολογίες.
- Η πληροφορική μπορεί να αποτελέσει παράγοντα απλούστευσης και αυτοματοποίησης των επιχειρησιακών διαδικασιών που εκτελούνται εν μέρει ή πλήρως ψηφιακά.
- Είναι απαραίτητη η ανάλυση των επιχειρησιακών διαδικασιών των διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών που επηρεάζονται από την πολιτική, με εστίαση στην πλευρά του χρήστη.
2. Ψηφιακές πολιτικές
- Κατά τον σχεδιασμό της πολιτικής, είναι επιτακτική ανάγκη να αξιολογηθεί η συνέπεια και η αλληλεπίδραση με την ισχύουσα νομοθεσία και με τις τρέχουσες εξελίξεις πολιτικής σε ψηφιακά θέματα (όπως το eIDAS και ο GDPR).
- Αξιολόγηση της εναρμόνισης της μελλοντικής πολιτικής σας με Διεθνή ή Ευρωπαϊκά Πρότυπα.
- Εξέταση των υφιστάμενων επενδυτικών προγραμμάτων σε τεχνολογίες πληροφορικής (π.χ. δίκτυα υψηλής δυναμικότητας).
3. Αρχή «μόνον άπαξ» και επανάχρηση δεδομένων
- Η αρχή «μόνον άπαξ» επιτρέπει στις δημόσιες διοικήσεις στην Ευρώπη να επαναχρησιμοποιούν ή να ανταλλάσσουν δεδομένα και έγγραφα που έχουν ήδη παράσχει οι πολίτες, με διαφανή και ασφαλή τρόπο. Η ενιαία ψηφιακή πύλη (SDG-Single Digital Gateway) είναι ένα σημαντικό μέσο για την εφαρμογή της αρχής «μόνον άπαξ», αλλά κάθε πολιτική της ΕΕ οφείλει να συμβάλλει σε αυτήν.
- Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να γνωρίζουν τα στοιχεία δεδομένων που σχετίζονται με τον τομέα τους και να στοχεύουν στην άρση των εμποδίων ως προς την ανταλλαγή, τον συνδυασμό και την επανάχρησή τους σε άλλους τομείς.
- Όσον αφορά στη συλλογή δεδομένων, το πρώτο βήμα είναι η διερεύνηση των υφιστάμενων δεδομένων που διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και των δεδομένων του δημόσιου τομέα που δημοσιοποιούνται από τα κράτη μέλη σύμφωνα με την Οδηγία για τα ανοικτά δεδομένα.
4. Εξελισσόμενο τοπίο τεχνολογιών πληροφορικής
- Κατά τον σχεδιασμό των επιλογών πολιτικής, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να εμπλέκουν εμπειρογνώμονες ΤΠ για την ανάλυση των δυνατοτήτων που παρέχει το υφιστάμενο τοπίο ΤΠ.
- Η επανάχρηση υφιστάμενων λύσεων ΤΠ θα μπορούσε να μειώσει το κόστος και να επιταχύνει την εφαρμογή. Οι εμπειρογνώμονες ΤΠ μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο αξιοποίησης διαλειτουργικών λύσεων ανοικτού κώδικα που είναι διαθέσιμες στο Joinup, τη συνεργατική πλατφόρμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- Αρχικά προτείνεται η επικοινωνία με τη μονάδα ΤΠ της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης για συμβουλές. Θα ήταν επίσης χρήσιμη η επαφή με τους αποκεντρωμένους οργανισμούς που διαχειρίζονται συστήματα ΤΠ για τον συγκεκριμένο τομέα καθώς και με τα κράτη-μέλη που χρησιμοποιούν ήδη τα υφιστάμενα συστήματα.
Ως καλή πρακτική αναφέρεται το eDelivery, ένα ψηφιακό δομικό στοιχείο που υποστηρίζει την ανταλλαγή ηλεκτρονικών δεδομένων και εγγράφων με διαλειτουργικό και ασφαλή τρόπο. Στο πλαίσιο της πολιτικής για τις Εσωτερικές Πλωτές Μεταφορές, δόθηκε εντολή να εξυπηρετεί την ανταλλαγή πληροφοριών ναυσιπλοΐας μεταξύ των συστημάτων των κρατών μελών και του κεντρικού ευρωπαϊκού συστήματος. Η προσέγγιση αυτή μειώνει το κόστος υλοποίησης στα κράτη μέλη, καθώς επαναχρησιμοποιεί τις υφιστάμενες υποδομές. Αυτό επιτεύχθηκε χάρη στη στενή συνεργασία μεταξύ των εμπειρογνωμόνων ΤΠΕ της DG DIGIT και της αρμόδιας για τον συγκεκριμένο τομέα Γενικής Διεύθυνσης.
5. Καινοτομία και τεχνολογίες
- Οι ψηφιακές τεχνολογίες παρέχουν ευκαιρίες για την αντιμετώπιση παλαιών προβλημάτων με νέους τρόπους για καλύτερα αποτελέσματα καθώς και μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία για τους πολίτες.
- Μια ψηφιακά-έτοιμη πολιτική, η οποία έχει σχεδιαστεί με προοπτική για το μέλλον, ώστε να επιτρέπει μελλοντικές αναμενόμενες αλλαγές στην περαιτέρω υιοθέτηση ή ανάπτυξη της τεχνολογίας (όπως πχ. το διαδίκτυο των πραγμάτων), θα εξοικονομήσει επίσης δυνητικά μελλοντικό κόστος.
- Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους το υψηλό κόστος της σταδιακής κατάργησης των παλαιών συστημάτων ΤΠ χωρίς να εμποδίζεται η ανάπτυξη καινοτομίας και νέων ψηφιακών προσεγγίσεων. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν α) το κατάλληλο επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων και β) εμπειρογνώμονες ΤΠ με ειδίκευση στον τομέα όπου θα εφαρμοστεί η πολιτική.
6. Σύνταξη ψηφιακά-έτοιμης νομοθεσίας
- Σαφείς κανόνες για τη νομοθετική πράξη, διατηρώντας παράλληλα τους κανόνες αυτούς ανθεκτικούς στο μέλλον ως προς την τεχνολογική εξέλιξη.
- Διερεύνηση της ανάγκης για διακυβέρνηση κοινών συστημάτων ΤΠ.
- Χρήση απλής, ακριβούς και συνοπτικής διατύπωσης, ιδίως ως προς τα μέρη των οποίων η εφαρμογή είναι πιθανό να αυτοματοποιηθεί. Οι όροι πρέπει να είναι τόσο σαφείς όσο ο κώδικας (“as clear as code”).
- Επανάχρηση υφιστάμενων εννοιών του συγκεκριμένου τομέα πολιτικής και διασφάλιση της ευθυγράμμισής τους με εκείνες συναφών τομέων, διασφαλίζοντας έτσι τη διαλειτουργικότητα. Αυτό καθίσταται εφικτό μέσω της σύγχρονης σημασιολογίας (semantics).
- Έλεγχος κατάλληλων για τον επιδιωκόμενο σκοπό εργαλείων προώθησης της συμμόρφωσης.
- Συνεννόηση με τους αρμόδιους συναδέλφους ΤΠ σχετικά με τις προθεσμίες: για παράδειγμα, πρέπει να αποφεύγεται ο καθορισμός της ημερομηνίας έναρξης ισχύος αμέσως μετά από αργίες (π.χ. την 1η Ιανουαρίου).
- Διερεύνηση σκοπιμότητας εισαγωγής στη νομοθεσία ρητρών πειραματισμού. Αυτές οι νομικές διατάξεις αφήνουν περιθώριο ευελιξίας στις αρχές που είναι επιφορτισμένες με την εφαρμογή της νομοθεσίας για τη δοκιμή καινοτόμων τεχνολογιών, προϊόντων, υπηρεσιών ή προσεγγίσεων.
Εκτός από τις προαναφερθείσες συνιστώσες, ο σημαντικότερος παράγοντας που δρα καταλυτικά για τη χάραξη πολιτικής με ψηφιακή ετοιμότητα είναι η σύσταση κατάλληλης διεπιστημονικής ομάδας. Μια διεπιστημονική ομάδα περιγράφεται ως μια ομάδα ανθρώπων με συμπληρωματικές δεξιότητες, οι οποίοι είναι προσηλωμένοι σε έναν κοινό σκοπό, στόχους απόδοσης και προσέγγιση, για τους οποίους λογοδοτούν αμοιβαία. Κατά τον σχεδιασμό ψηφιακά-έτοιμων πολιτικών, η διεπιστημονική ομάδα θα πρέπει ιδανικά να περιλαμβάνει:
- Επιχειρησιακούς αναλυτές
- Άτομα με καλή γνώση του ψηφιακού νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ
- Εμπειρογνώμονες δεδομένων
- Άτομα με ψηφιακές γνώσεις— συμπεριλαμβανομένων των πτυχών ασφάλειας
- Άτομα με πρακτική εμπειρία από την εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής
- Άτομα με γνώσεις σε καινοτόμες μεθόδους χάραξης πολιτικής
- Εμπειρογνώμονες από οργανισμούς τυποποίησης ή από τη βιομηχανία
- Ειδικούς προστασίας δεδομένων
Πηγές:
