Το Public Sector Tech Watch (PSTW) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημοσίευσε πρόσφατα την πρώτη πανευρωπαϊκή μελέτη για την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (Generative AI) στον δημόσιο τομέα, με τίτλο «Analysis of the generative AI landscape in the European public sector». Η μελέτη σκιαγραφεί το τοπίο σε επίπεδο ΕΕ, αναλύοντας τη διακυβέρνηση, τις εφαρμογές και τις πιλοτικές δοκιμές της παραγωγικής ΤΝ σε δημόσιες διοικήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το PSTW, το οποίο ξεκίνησε το 2023, παρακολουθεί συστηματικά τη χρήση αναδυόμενων τεχνολογιών – όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία blockchain – με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας στον δημόσιο τομέα. Λειτουργεί υπό τη διαχείριση της Μονάδας Interoperable Europe της Γενικής Διεύθυνσης DIGIT, σε συνεργασία με το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC).
Η νέα έκθεση αναδεικνύει τη δυναμική που αποκτά η παραγωγική ΤΝ – από την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών και τη χάραξη πολιτικής έως την πιλοτική και λειτουργική ενσωμάτωσή της στις δημόσιες υπηρεσίες.
Αναδυόμενη τεχνολογία με προκλήσεις
Η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη αξιοποιείται ολοένα περισσότερο από δημόσιες διοικήσεις στην Ευρώπη — από chatbots εξυπηρέτησης πολιτών έως εργαλεία υποστήριξης στη νομοπαραγωγική διαδικασία. Σύμφωνα με τη μελέτη, τα εργαλεία αυτά προσφέρουν δυνατότητες για εξατομικευμένες υπηρεσίες, αυτοματοποίηση και βελτίωση των διοικητικών διαδικασιών, καθώς και ενίσχυση της λήψης αποφάσεων στον δημόσιο τομέα. Ωστόσο, η ευρεία χρήση τους συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις, όπως η ανάγκη για ανθρώπινη εποπτεία, η διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και η αντιμετώπιση ζητημάτων διακυβέρνησης, δεοντολογίας και τεχνικής φύσης.
Η έκθεση εξετάζει 33 έγγραφα πολιτικής που σχετίζονται με την παραγωγική ΤΝ, προερχόμενα από 17 κράτη μέλη της ΕΕ, ευρωπαϊκούς θεσμούς και περιφέρειες. Μέσα από αυτά, αναδεικνύεται η προτεραιότητα που δίνεται στη λογοδοσία, τη διαφάνεια και την προστασία της ιδιωτικότητας, καθώς και στην ενίσχυση της καινοτομίας και της συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Αυξανόμενη υιοθέτηση σε όλα τα επίπεδα
Το PSTW καταγράφει 61 περιπτώσεις χρήσης παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης από είκοσι χώρες και ευρωπαϊκούς θεσμούς — με πάνω από τις μισές να έχουν ξεκινήσει μέσα στο 2024. Οι περισσότερες εφαρμογές βρίσκονται ακόμη σε πιλοτικό ή αναπτυξιακό στάδιο, γεγονός που καταδεικνύει ένα πρώιμο αλλά ραγδαία αναπτυσσόμενο ενδιαφέρον.
Την υιοθέτηση ηγούνται κυρίως οι εθνικές διοικήσεις, με εφαρμογές που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων: από γενικές δημόσιες υπηρεσίες και δημόσια ασφάλεια έως τουρισμό και υποστήριξη της νομοθετικής διαδικασίας.
Συνεντεύξεις με στελέχη από πόλεις όπως το Ελσίνκι και το Δουβλίνο, καθώς και από θεσμούς όπως το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και η Κυβέρνηση της Καταλονίας, αναδεικνύουν τη σημασία της συνδημιουργίας: δημόσιοι φορείς συνεργάζονται με τεχνολογικούς παρόχους, πανεπιστήμια και εσωτερικές ομάδες πληροφορικής για την ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων. Κοινοί άξονες προτεραιότητας είναι η γλωσσική προσαρμογή, η διαλειτουργικότητα και η δημιουργία συμπεριληπτικής και επεξηγήσιμης τεχνητής νοημοσύνης.
Εθνικά γλωσσικά μοντέλα και ψηφιακή κυριαρχία
Μια νέα και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τάση που αναδεικνύεται στη μελέτη είναι η ανάπτυξη εθνικών μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLMs). Μοντέλα όπως το BgGPT (Βουλγαρία), το GPT-SW3 (Σουηδία), το FinGPT (Φινλανδία) και το GPT-NL (Κάτω Χώρες) εκπαιδεύονται σε τοπικά δεδομένα και γλώσσες, δίνοντας έμφαση στην ψηφιακή κυριαρχία, την προστασία των γλωσσικών ιδιαιτεροτήτων και τη μείωση της εξάρτησης από διεθνείς παρόχους.
Τα μοντέλα αυτά αντιμετωπίζονται ως δημόσια αγαθά, ενισχύοντας την αυτοδυναμία διοικήσεων, πολιτών και επιχειρήσεων μέσω εργαλείων που είναι αξιόπιστα και προσαρμοσμένα στο τοπικό πλαίσιο.
Υποστήριξη από την ευρωπαϊκή πολιτική
Η μελέτη συνδέει τις παραπάνω εξελίξεις με τη συνολική ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του Κανονισμού για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act), της Δέσμης Καινοτομίας στην ΤΝ (AI Innovation Package) και της πρωτοβουλίας GenAI4EU. Οι πολιτικές αυτές αποσκοπούν στην ενίσχυση της καινοτομίας τόσο στον δημόσιο τομέα όσο και στη βιομηχανία.
Πρωτίστως, η έκθεση προσφέρει ένα δομημένο πλαίσιο χαρτογράφησης πολιτικών και πρακτικών γύρω από την παραγωγική ΤΝ, ενθαρρύνοντας την επαναχρησιμοποίηση και τη διασυνεργασία μέσω του Interoperable Europe Portal, ώστε οι δημόσιες διοικήσεις να μαθαίνουν και να εμπνέονται η μία από την άλλη.
Διαβάστε ΕΔΩ την πλήρη έκθεση και εξερευνήστε περισσότερες περιπτώσεις χρήσης στο Public Sector Tech Watch collection.
