Το 2025 αναδεικνύεται ως σημείο καμπής για την Ευρώπη στην υιοθέτηση και υποστήριξη των Ψηφιακών Δημόσιων Αγαθών (Digital Public Goods – DPGs): τεχνολογιών προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος, οι οποίες διαθέτουν ανοικτή άδεια χρήσης, είναι σχεδιασμένες για επαναχρησιμοποίηση και ευθυγραμμίζονται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).
Η έννοια των DPGs, όπως έχει οριστεί από τη Digital Public Goods Alliance (DPGA) – μια πολυμερή πρωτοβουλία με την υποστήριξη του ΟΗΕ – περιλαμβάνει ανοικτό λογισμικό, πρότυπα, δεδομένα, τεχνητή νοημοσύνη και συλλογές περιεχομένου, που συμμορφώνονται με τη νομοθεσία περί ιδιωτικότητας και τις βέλτιστες πρακτικές. Στόχος είναι η προώθηση τεχνολογιών που δεν προκαλούν βλάβη και συμβάλλουν ουσιαστικά στην επίτευξη των SDGs.
Από την Παγκόσμια Ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Πραγματικότητα
Παρότι τα Ψηφιακά Δημόσια Αγαθά (DPGs) έχουν γνωρίσει σημαντική πρόοδο στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, ιδίως σε αναπτυσσόμενες χώρες, η Ευρώπη αναδεικνύεται πλέον ως ενεργός συνδιαμορφωτής: όχι μόνο χρήστης, αλλά και παραγωγός και θεσμικός διαχειριστής κοινών ψηφιακών υποδομών.
Η αυξημένη εμπλοκή ευρωπαϊκών δημόσιων φορέων και κοινοτήτων civic tech επιταχύνει τη μετάβαση προς διαφανείς, συμμετοχικές και επαναχρησιμοποιήσιμες ψηφιακές λύσεις. Πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα Next Generation Internet, η στρατηγική EuroStack, καθώς και οι εθνικές ψηφιακές στρατηγικές της Γαλλίας και της Γερμανίας, υιοθετούν ολοένα και συχνότερα την προσέγγιση των DPGs. Παράλληλα, έργα όπως το X-Road, το eIDAS 2.0, και η ίδρυση OSPOs (γραφείων ανοικτού κώδικα στο δημόσιο) επιβεβαιώνουν τη σταθερή στροφή προς ένα ανοικτό και διαλειτουργικό ευρωπαϊκό ψηφιακό οικοσύστημα.
Νέα Παραδείγματα Χρήσης: Καινοτομία από τη Βάση
Η ευρωπαϊκή στροφή προς τα DPGs αποτυπώνεται έμπρακτα σε πρόσφατα έργα που συνδυάζουν καινοτομία, διακυβέρνηση και διαλειτουργικότητα.
MultiPOD: Η νέα ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα
Το MultiPOD αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα. Βασίζεται στο Decidim, την ανοικτή πλατφόρμα συμμετοχικής δημοκρατίας που αναπτύχθηκε στη Βαρκελώνη, και στοχεύει στη δημιουργία μιας ψηφιακής δημόσιας σφαίρας διαβουλεύσεων, ικανής να διασυνδέει διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης — τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό.
Το εγχείρημα αυτό αναδεικνύει μια συνεκτική προσέγγιση στην ψηφιακή διακυβέρνηση, βασισμένη σε κοινές ψηφιακές υποδομές, με συλλογική ανάπτυξη κώδικα και μοντέλων διακυβέρνησης από δημόσιους φορείς, ερευνητικά ιδρύματα και θεσμούς της ΕΕ.
OpenFisca: Μικροπροσομοιώσεις για κοινωνική πολιτική
Στη Γαλλία, το OpenFisca εισέρχεται σε μια νέα φάση μέσω της δημιουργίας επίσημου φορέα διακυβέρνησης — της OpenFisca Association. Η πλατφόρμα, η οποία επιτρέπει τη μοντελοποίηση φορολογικών και κοινωνικών συστημάτων, χρησιμοποιείται από κυβερνήσεις και ερευνητικά ιδρύματα σε όλη την Ευρώπη.
Η θεσμοθέτησή της ενισχύει τη βιωσιμότητα και προωθεί την ευρύτερη αξιοποίησή της ως κοινό ψηφιακό αγαθό για τη χάραξη κοινωνικής πολιτικής βασισμένης σε δεδομένα.
Open Data Editor: Διαφάνεια μέσω εργαλείων
Η Open Knowledge Foundation συνεχίζει να αναδεικνύει τη δυναμική των ανοικτών εργαλείων. Η έκδοση 1.4.0 του Open Data Editor επιτρέπει σε δημόσιους φορείς —ιδίως σε τοπικό επίπεδο— να επεξεργάζονται και να καθαρίζουν δεδομένα με εύχρηστο τρόπο. Το εργαλείο έχει ήδη αξιοποιηθεί σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, όπως η Γαλλία και η Κροατία, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την ποιότητα των ανοικτών δεδομένων.
Αν και δεν έχει ακόμη επισήμως αναγνωριστεί ως Ψηφιακό Δημόσιο Αγαθό (DPG), λειτουργεί ήδη στην πράξη ως τέτοιο.
Consul Civic Assistant: Ανοικτή Τεχνητή Νοημοσύνη με αξίες
Το Ίδρυμα Consul Democracy εισάγει την Τεχνητή Νοημοσύνη στις συμμετοχικές διαδικασίες μέσα από έναν ανοικτό, βασισμένο σε μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM) Civic Assistant. Το εργαλείο, που εξελίσσεται πάνω στο Ψηφιακό Δημόσιο Αγαθό Consul, σχεδιάζεται με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας, της εξηγησιμότητας και της συμμετοχής.
Η ανάπτυξή του υποστηρίζεται από οργανισμούς όπως η Danes je nov dan (Σλοβενία), η COSLA (Σκωτία) και η Mehr Demokratie (Γερμανία), με στόχο να ενισχυθεί η λειτουργικότητα και η ασφάλεια στον ψηφιακό διάλογο με τους πολίτες.
Η Ευρωπαϊκή Ευκαιρία για τα DPGs
Τα παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ότι η Ευρώπη εισέρχεται σε μια νέα φάση, όπου τα Digital Public Goods (DPGs) δεν αντιμετωπίζονται απλώς ως τεχνολογικά εργαλεία, αλλά ως στρατηγικά μέσα για την ενίσχυση της διαφάνειας, της συμμετοχής και της δημοκρατίας. Οι αξίες που ενσωματώνουν – προστασία της ιδιωτικότητας, ασφάλεια, προσβασιμότητα – εναρμονίζονται πλήρως με τις ευρωπαϊκές αρχές και το θεσμικό πλαίσιο, όπως ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR).
Παράλληλα, η ΕΕ, στον ρόλο της ως διεθνούς δωρητή, προωθεί ολοένα και περισσότερο την ψηφιακή συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργώντας ευκαιρίες για διάχυση της ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας, συμμετοχή σε πολυμερείς δομές και συμβολή στη διαμόρφωση της παγκόσμιας ψηφιακής αρχιτεκτονικής.
Η Ελλάδα στον Ευρωπαϊκό Χάρτη των Ψηφιακών Δημόσιων Αγαθών
Η υιοθέτηση και προώθηση των Ψηφιακών Δημόσιων Αγαθών προσφέρει στην Ελλάδα τη δυνατότητα να συμμετάσχει ενεργά στη διαμόρφωση ενός πιο ανοιχτού, δίκαιου και δημοκρατικού ψηφιακού μέλλοντος. Μέσα από τον συνδυασμό δημόσιων υποδομών, κοινοτικής γνώσης και καινοτομίας που αναδύεται από τη βάση, διαμορφώνονται νέα πρότυπα συνεργασίας, διακυβέρνησης και τεχνολογικής ανάπτυξης. Η ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις δεν αποτελεί απλώς ευκαιρία τεχνολογικής αναβάθμισης, αλλά μια στρατηγική επιλογή με κοινωνικό, θεσμικό και αναπτυξιακό βάθος.
