Την Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου 2024 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη σύμβαση-πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Αυτό έγινε κατά τη διάρκεια της άτυπης διάσκεψης των υπουργών Δικαιοσύνης των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Η σύμβαση είναι η πρώτη νομικά δεσμευτική διεθνής πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη.
Είναι πλήρως συμβατή με το δίκαιο της Ένωσης εν γένει και με την πράξη της ΕΕ για την ΤΝ ειδικότερα, η οποία είναι ο πρώτος ολοκληρωμένος κανονισμός για την ΤΝ παγκοσμίως.
Η ΕΕ, εκπροσωπούμενη από την Επιτροπή, και με την υποστήριξη των κρατών μελών, συμμετείχε πολύ ενεργά στις διαπραγματεύσεις της εν λόγω σύμβασης, η οποία συνάδει με την πράξη της ΕΕ για την ΤΝ, καθώς και με άλλες νομοθετικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και περιλαμβάνει ορισμένες βασικές έννοιες της πράξης για την ΤΝ, όπως:
- εστίαση στην ανθρωποκεντρική ΤΝ, σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου
- μια προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο
- βασικές αρχές για αξιόπιστη ΤΝ (π.χ. διαφάνεια, ευρωστία, ασφάλεια, διακυβέρνηση και προστασία δεδομένων)
- διαφάνεια για περιεχόμενο παραγόμενο από ΤΝ και σε αλληλεπιδράσεις με συστήματα ΤΝ
- ενισχυμένη τεκμηρίωση, λογοδοσία και διορθωτικά μέτρα
- στήριξη της ασφαλούς καινοτομίας μέσω ρυθμιστικών δοκιμαστηρίων
- υποχρεώσεις διαχείρισης κινδύνων
- υποχρεώσεις τεκμηρίωσης
- μηχανισμοί εποπτείας για την εποπτεία των δραστηριοτήτων ΤΝ
Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή αποτελεσματικού πλαισίου σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση των κινδύνων που ενέχει η ΤΝ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Ως εκ τούτου, η σύμβαση προβλέπει μια κοινή προσέγγιση για να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες στο πλαίσιο του κύκλου ζωής των συστημάτων ΤΝ είναι συμβατές με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, επιτρέποντας παράλληλα την καινοτομία και την εμπιστοσύνη. Η σύμβαση καλύπτει τα συστήματα ΤΝ που ενδέχεται να παρεμβαίνουν στα προαναφερθέντα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, ακολουθώντας μια διαφοροποιημένη και βασιζόμενη στον κίνδυνο προσέγγιση.
Οι αρχές και οι υποχρεώσεις που προβλέπονται στη σύμβαση θα εφαρμόζονται σε δραστηριότητες στο πλαίσιο του κύκλου ζωής των συστημάτων ΤΝ που αναλαμβάνονται από δημόσιες αρχές ή ιδιωτικούς φορείς που ενεργούν για λογαριασμό τους. Όσον αφορά τους φορείς του ιδιωτικού τομέα, μολονότι εξακολουθούν να πρέπει να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους και τις επιπτώσεις των συστημάτων ΤΝ κατά τρόπο που να ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της σύμβασης, έχουν τη δυνατότητα είτε να εφαρμόζουν άμεσα τις υποχρεώσεις των συμβάσεων είτε να εφαρμόζουν εναλλακτικά, κατάλληλα μέτρα.
Η σύμβαση περιλαμβάνει εξαιρέσεις για την έρευνα και την ανάπτυξη, καθώς και για την εθνική ασφάλεια. Είναι ανοικτή στην προσχώρηση στα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην ΕΕ και σε άλλες τρίτες χώρες σε όλο τον κόσμο και θα εφαρμοστεί στην ΕΕ μέσω της πράξης για την ΤΝ, η οποία περιέχει γενικά πλήρως εναρμονισμένους κανόνες για τη διάθεση στην αγορά, τη θέση σε λειτουργία και τη χρήση συστημάτων ΤΝ, οι οποίοι συμπληρώνονται από άλλο σχετικό κεκτημένο της Ένωσης, κατά περίπτωση.
Επόμενα βήματα
Η υπογραφή αυτή εκφράζει την πρόθεση της ΕΕ να καταστεί συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης. Στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκπονήσει πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη σύναψη της σύμβασης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει επίσης να δώσει την έγκρισή του.
Οι διαπραγματεύσεις για τη Συνέλευση ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2022 υπό την αιγίδα της Επιτροπής για την ΤΝ (CAI) που συστάθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης στο Στρασβούργο. Περιλάμβαναν τη διαπραγμάτευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξ ονόματος της ΕΕ, άλλων κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Αγίας Έδρας, των ΗΠΑ, του Καναδά, του Μεξικού, της Ιαπωνίας, του Ισραήλ, της Αυστραλίας, της Αργεντινής, του Περού, της Ουρουγουάης και της Κόστα Ρίκα.
Η συμβολή 68 διεθνών εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, της ακαδημαϊκής κοινότητας, της βιομηχανίας και άλλων διεθνών οργανισμών εξασφάλισε μια ολοκληρωμένη και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση.
