Από απομακρυσμένα χωριά που αποκτούν κάλυψη 5G έως ηλικιωμένους που πλοηγούνται σε πύλες ηλεκτρονικής υγείας, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Ευρώπης αναδιαμορφώνει τον τρόπο που οι άνθρωποι ζουν, εργάζονται και έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες.

Το 2021, η ΕΕ εγκαινίασε το πρόγραμμα πολιτικής της Ψηφιακής Δεκαετίας, με στόχο την ψηφιακή κυριαρχία έως το 2030, βασισμένο σε τέσσερις πυλώνες. Με το 2025 να σηματοδοτεί το μέσο της διαδρομής, η παρούσα ανάλυση αξιολογεί την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, χρησιμοποιώντας τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα ανοιχτά δεδομένα της ΕΕ. Επικεντρώνεται σε τρεις πυλώνες που αφορούν άμεσα τους πολίτες:

• Ψηφιακές υποδομές – μετρήσεις συνδεσιμότητας, όπως 5G και ευρυζωνικές συνδέσεις
• Ψηφιακές δεξιότητες – απαραίτητες για ουσιαστική συμμετοχή στην ψηφιακή εποχή
• Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες – υπηρεσίες προς τους πολίτες (ηλεκτρονική διακυβέρνηση)

Ο τέταρτος πυλώνας, η ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων, δεν καλύπτεται εδώ, καθώς η ανάλυση εστιάζει κυρίως σε αποτελέσματα που αφορούν τους πολίτες.

Ψηφιακές υποδομές

Η πρόσβαση σε γρήγορο και αξιόπιστο διαδίκτυο αποτελεί βασική προϋπόθεση για ισότιμη συμμετοχή των πολιτών στην ψηφιακή κοινωνία. Οι κύριοι στόχοι του πυλώνα των υποδομών είναι:

• Συνδεσιμότητα gigabit για όλα τα νοικοκυριά έως το 2030 (ταχύτητες ≥1 Gbps)
• Κάλυψη FTTP (fiber to the premises) για υψηλής ταχύτητας ευρυζωνικές συνδέσεις
• Κάλυψη 5G σε όλες τις κατοικημένες περιοχές

Από το 2023:

• Η κάλυψη 5G έφτασε το 89,3% των κατοικημένων περιοχών, βρίσκοντας την ΕΕ σε καλό δρόμο για πλήρη κάλυψη πριν το 2030.
• Η συνδεσιμότητα gigabit καλύπτει το 78,8% των νοικοκυριών, με εκτίμηση να φτάσει το 94,7% έως το 2030, παραμένοντας κάτω από τον στόχο του 100%.
• Η κάλυψη FTTP αυξήθηκε από 56,4% το 2022 σε 64% το 2023 (+7,6 ποσοστιαίες μονάδες), αλλά παραμένει ο πιο περιορισμένος δείκτης, με πρόβλεψη να φτάσει το 89,5% έως το 2030, αφήνοντας το μεγαλύτερο κενό σε σχέση με τους υπόλοιπους KPI.

Η επίτευξη των στόχων του 2030 εξαρτάται από τη συνεχή επένδυση στις υποδομές, ιδιαίτερα στην FTTP, ώστε να διασφαλιστεί ίση πρόσβαση για όλους και να μειωθεί το ψηφιακό χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

Ψηφιακές δεξιότητες

Η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι αναποτελεσματική χωρίς τις κατάλληλες δεξιότητες. Οι βασικές ψηφιακές δεξιότητες είναι απαραίτητες για την πρόσβαση σε υπηρεσίες, τη συμμετοχή στη δημόσια ζωή, την εύρεση εργασίας και τη δια βίου μάθηση.

Κύριοι δείκτες (KPI)

• Βασικές ψηφιακές δεξιότητες: Στόχος είναι να έχει το 80% των ατόμων ηλικίας 16–74 ετών βασικές ψηφιακές δεξιότητες έως το 2030. Το 2023, μόλις το 55,6% πληροί αυτό το κριτήριο, σχεδόν 25 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον στόχο. Χωρίς νέες παρεμβάσεις, το κενό αναμένεται να παραμείνει πάνω από 20 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2030, με κίνδυνο ψηφιακού αποκλεισμού μεγάλου μέρους του πληθυσμού.
• Εξειδικευμένες δεξιότητες ΤΠΕ: Στόχος είναι να απασχολούνται 20 εκατομμύρια ειδικοί ΤΠΕ στην ΕΕ έως το 2030. Το 2023 εργάζονται 9,8 εκατ., με εκτίμηση να φτάσουν τα 12,2 εκατ. έως το 2030, αν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις.

Η αργή πρόοδος και στους δύο δείκτες υπογραμμίζει την ανάγκη για στοχευμένη επένδυση στην εκπαίδευση.

Η σημασία της δια βίου εκπαίδευσης

Η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, που περιλαμβάνει:

• Προγράμματα επανεκπαίδευσης για εργαζόμενους σε παραδοσιακούς τομείς
• Στοχευμένη κατάρτιση για ηλικιωμένους και ευάλωτες ομάδες
• Ένταξη ψηφιακού γραμματισμού στα εκπαιδευτικά προγράμματα από νεαρή ηλικία
• Συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη σχετικών προγραμμάτων κατάρτισης

Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες

Η ΕΕ στοχεύει στην 100% διαδικτυακή διαθεσιμότητα των βασικών δημόσιων υπηρεσιών έως το 2030. Αυτό μετράται με βάση το ποσοστό των διοικητικών βημάτων που μπορούν να ολοκληρωθούν πλήρως online για συγκεκριμένα γεγονότα ζωής. Ακόμη και αν ορισμένα γεγονότα (π.χ. γάμος) απαιτούν προσωπικά βήματα, ο στόχος είναι όλα τα εφικτά βήματα να είναι διαθέσιμα διαδικτυακά.

Το 2023:

• Υπηρεσίες για επιχειρήσεις: 85,4 μονάδες → προβλέπεται να φτάσουν 93,8 έως το 2030
• Υπηρεσίες για πολίτες: 79,4 μονάδες → προβλέπεται να φτάσουν 90,9 έως το 2030

Η πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αρχεία υγείας έφτασε τις 79 μονάδες το 2023 και βρίσκεται σε τροχιά για την επίτευξη του στόχου πριν το 2030.

Οφέλη των ψηφιακών υπηρεσιών: μείωση γραφειοκρατίας, 24/7 διαθεσιμότητα, διαφάνεια διαδικασιών και εξοικονόμηση κόστους.

Προκλήσεις: ψηφιακός αποκλεισμός ορισμένων ομάδων, ασφάλεια προσωπικών δεδομένων, αντίσταση στην αλλαγή, ανάγκη διαλειτουργικότητας μεταξύ συστημάτων και περιφερειακές διαφορές.

Περιφερειακές ανισότητες

Οι βόρειες χώρες υπερτερούν σε όλους τους δείκτες, ενώ οι νότιες και ανατολικές χώρες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες. Οι διαφορές οφείλονται σε:

• Επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης
• Υφιστάμενες υποδομές και επενδύσεις
• Πολιτισμικές στάσεις απέναντι στην τεχνολογία
• Κυβερνητικές πολιτικές και προτεραιότητες

Η μείωση των ανισοτήτων είναι κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων του 2030 και για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πολίτες θα επωφεληθούν από τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Ο ρόλος των ανοιχτών δεδομένων

Τα ανοιχτά δεδομένα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της προόδου:

• Ενισχύουν τη λογοδοσία των κυβερνήσεων
• Διευκολύνουν την έρευνα και την ανάλυση από ανεξάρτητους φορείς
• Προωθούν την καινοτομία μέσω επιχειρήσεων και προγραμματιστών
• Ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων

Όλα τα ευρήματα της ανάλυσης προέρχονται από ανοιχτά δεδομένα, που είναι διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο, καθιστώντας τη διαδικασία διαφανή και προσβάσιμη.

Συμπέρασμα

Στο μέσο της Ψηφιακής Δεκαετίας, η πρόοδος της Ευρώπης είναι μετρήσιμη και εμφανής. Οι ψηφιακές υποδομές και οι δημόσιες υπηρεσίες προχωρούν σταθερά, αλλά οι ψηφιακές δεξιότητες παραμένουν το μεγαλύτερο εμπόδιο.

Η επίτευξη των στόχων του 2030 απαιτεί:

• Στοχευμένες επενδύσεις στις ψηφιακές δεξιότητες
• Ενίσχυση των υποδομών όπου υστερούν
• Συνεργασία όλων των μερών – κυβερνήσεων, επιχειρήσεων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και πολιτών

Με τη χρήση ανοιχτών δεδομένων και τη συλλογική δέσμευση, η Ευρώπη μπορεί να οικοδομήσει ένα ψηφιακό μέλλον χωρίς αποκλεισμούς.

Πηγή: https://data.europa.eu/en/publications/datastories/delivering-digital-decade-are-we-track