Το Ιστορικό Λεξικό της Ελβετίας (Historisches Lexikon der Schweiz – HLS) προχώρησε σε έναν εκσυγχρονισμό που συνδυάζει την τεχνολογία, τη γνώση και τη διαφάνεια: αντικατέστησε την παλαιά ψηφιακή του υποδομή με νέα πλατφόρμα βασισμένη σε λογισμικό ανοικτού κώδικα. Στο επίκεντρο της μετάβασης βρίσκεται το XWiki – ένα συνεργατικό σύστημα διαχείρισης γνώσης, το οποίο υποστηρίζει την παραγωγή και επιμέλεια πολύγλωσσου, εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου.
Το HLS αποτελεί εθνική επιστημονική έκδοση, η οποία τεκμηριώνει την ιστορία της Ελβετίας στις τέσσερις επίσημες γλώσσες της χώρας (γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και ρομανικά), με τη συνεισφορά δεκάδων συγγραφέων, επιμελητών και ειδικών. Ο απαιτητικός αυτός συνδυασμός προϋποθέτει μια ισχυρή, ευέλικτη και βιώσιμη ψηφιακή λύση. Το προηγούμενο σύστημα, που είχε τεθεί σε λειτουργία περίπου 15 χρόνια νωρίτερα, δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες, λόγω περιορισμένων δυνατοτήτων και τεχνικής απαξίωσης.
Η μετάβαση στο XWiki, που ξεκίνησε το 2017, δεν αποτέλεσε απλώς μια τεχνική αναβάθμιση. Ήταν μια στρατηγική επιλογή για την ενίσχυση της διαχρονικής ευελιξίας και της ψηφιακής ανεξαρτησίας του HLS. Η απόφαση υιοθέτησης λογισμικού ανοικτού κώδικα ενίσχυσε τη διαφάνεια, μείωσε τον κίνδυνο εξάρτησης από προμηθευτές (vendor lock-in) και επέτρεψε στην ομάδα του HLS να διαμορφώσει την πλατφόρμα σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες.
Η νέα πλατφόρμα προσφέρει:
- Δομημένη επεξεργασία περιεχομένου και διαχείριση μεταδεδομένων – κρίσιμες δυνατότητες για την εγκυκλοπαιδική τεκμηρίωση.
- Πολύγλωσση υποστήριξη και ιχνηλασιμότητα εκδόσεων – εξασφαλίζοντας συνέπεια μεταξύ των διαφορετικών γλωσσικών εκδόσεων.
- Διαβαθμισμένη πρόσβαση χρηστών – επιτρέποντας συνεργασία με διακριτούς ρόλους και δικαιώματα.
- Αρχιτεκτονική με δυνατότητα προσαρμογής – υποστηρίζοντας την εξέλιξη του μοντέλου επιμέλειας στο μέλλον.
Η επιλογή αυτή αποδείχθηκε ιδιαίτερα συμφέρουσα και από οικονομική σκοπιά, καθώς εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα της πλατφόρμας σε βάθος χρόνου – στοιχείο καθοριστικής σημασίας για μια δημόσια χρηματοδοτούμενη πρωτοβουλία. Παράλληλα, η συνεργασία με την κοινότητα ανοικτού λογισμικού επέτρεψε την αξιοποίηση υφιστάμενων λύσεων, αλλά και τη συνεισφορά νέων λειτουργιών που ωφελούν και άλλους οργανισμούς.
Η υλοποίηση του έργου πραγματοποιήθηκε με πλήρη διαφάνεια, ενώ τα στελέχη του HLS μοιράστηκαν την εμπειρία και τα διδάγματα του εγχειρήματος σε δημόσιο διαδικτυακό σεμινάριο. Η προσέγγιση αυτή συνιστά πρότυπο για δημόσιους φορείς που επιδιώκουν τη μετάβαση σε σύγχρονες, ανοικτές και ανθεκτικές ψηφιακές υποδομές.
Όπως ανέφερε η Stephanie Summermatter, πρώην επιμελήτρια και νυν επικεφαλής των Ψηφιακών Υπηρεσιών του HLS:
«Η μετάβαση στην παραγωγική πλατφόρμα το 2018 και η παρουσίαση της νέας ιστοσελίδας το 2019 αποτέλεσαν καθοριστικά βήματα για την καθημερινή μας εργασία και τη δημόσια προβολή του έργου μας. Έκτοτε, βελτιώνουμε συνεχώς τόσο το backend όσο και το frontend και βασιζόμαστε στο XWiki ως έναν αξιόπιστο εταίρο, που μας βοηθά να υλοποιούμε το όραμά μας».
Η χρήση λογισμικού ανοικτού κώδικα στο HLS δεν περιορίζεται στο XWiki. Ο οργανισμός αξιοποιεί επίσης το QGIS, ένα εργαλείο γεωχωρικής απεικόνισης, ενώ εξετάζει τη διεύρυνση της χρήσης αντίστοιχων εργαλείων στην καθημερινή του λειτουργία. Παράλληλα, διαθέτει σύνολα μεταδεδομένων ως ανοικτά δεδομένα με άδεια CC BY-SA, ενισχύοντας τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και διαλειτουργικότητας.
Το παράδειγμα του HLS αναδεικνύει με σαφήνεια ότι η μετάβαση σε λογισμικό ανοικτού κώδικα δεν αποτελεί απλώς τεχνολογική επιλογή, αλλά και στρατηγική για την ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας, της συνεργασίας και της βιωσιμότητας. Στο ίδιο πλαίσιο, παρόμοια έργα με τη συμμετοχή του XWiki είναι το ChatEurope – μια ευρωπαϊκή πλατφόρμα ειδήσεων και συνομιλίας – καθώς και το European Digital Media Observatory (EDMO), το οποίο συμβάλλει στην ανίχνευση και ανάλυση παραπληροφόρησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η τεκμηρίωση της ιστορίας και η παροχή δημόσιων υπηρεσιών συνιστούν πεδία υψηλής ευθύνης. Η εμπειρία του HLS αποδεικνύει ότι το λογισμικό ανοικτού κώδικα μπορεί να αποτελέσει ισχυρό σύμμαχο για έναν δημόσιο τομέα πιο ανθεκτικό, συνεργατικό και προσαρμοστικό στις ανάγκες του μέλλοντος.
Πηγή: https://interoperable-europe.ec.europa.eu/collection/open-source-observatory-osor/news/how-historical-dictionary-switzerland-mitigated-xwiki
