Με μια νέα έκθεση, το ερευνητικό έργο ODECO (Open Data Ecosystems) φωτίζει κρίσιμες νομικές προκλήσεις γύρω από τη χρήση ανοικτών δεδομένων για την εκπαίδευση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Η έκθεση, με τίτλο «Legal Frictions for Data Openness: Reflections from a Case-Study on Re-Use of the Open Web for AI Training», εστιάζει στις σύνθετες νομικές και πολιτικές πτυχές της επαναχρησιμοποίησης δεδομένων από τον ανοικτό ιστό, ιδιαίτερα για την ανάπτυξη μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLMs) και γενετικών συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Το κείμενο βασίζεται σε συνεντεύξεις με ερευνητές AI, ένα θεματικό διαδικτυακό εργαστήριο και νομική ανάλυση 41 περιπτώσεων, και φέρει στην επιφάνεια μια βαθιά αντίφαση: από τη μία πλευρά, ο ανοικτός ιστός αντιμετωπίζεται συχνά ως κοινό ψηφιακό αγαθό· από την άλλη, η επαναχρησιμοποίησή του για σκοπούς εκπαίδευσης AI προσκρούει συστηματικά σε φραγμούς που προκύπτουν από τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων, την προστασία προσωπικών δεδομένων και άλλες κανονιστικές ρυθμίσεις.
Η έκθεση καταγράφει ότι οι υφιστάμενες προσπάθειες για τη δημιουργία «νομικά και τεχνικά ανοικτών» συνόλων δεδομένων παραμένουν περιορισμένες, επιτρέποντας σε ισχυρούς παίκτες να αξιοποιούν δεδομένα χωρίς να επιστρέφουν ουσιαστικά οφέλη στις κοινότητες. Σε αυτό το πλαίσιο, τίθεται στο προσκήνιο η ανάγκη ενίσχυσης της κυριαρχίας των κοινοτήτων επί των δεδομένων τους (community data sovereignty).
Η έκθεση εξετάζει εναλλακτικά μοντέλα αδειοδότησης, όπως οι άδειες Nwulite Obodo, Kaitiakitanga και OpenRAIL, τα οποία επιχειρούν να εξισορροπήσουν την αρχή της ανοικτότητας με υποχρεώσεις για τους επαναχρησιμοποιητές, προωθώντας δικαιότερες και πιο υπεύθυνες πρακτικές. Παράλληλα, καλεί σε μια πιο ώριμη προσέγγιση των νομικών «τριβών» — όχι ως εμπόδια, αλλά ως αναγκαίους ελέγχους που στηρίζουν πιο υγιή και ισότιμα οικοσυστήματα δεδομένων.
Η έκθεση του ODECO αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για επαγγελματίες που εργάζονται με ανοικτά δεδομένα, τεχνητή νοημοσύνη και ψηφιακή πολιτική. Για όσους διερευνούν μοντέλα αδειοδότησης, το εργαλείο Licensing Assistant στο data.europa.eu προσφέρει καθοδήγηση για την επιλογή κατάλληλων αδειών επαναχρησιμοποίησης, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο ODECO, μπορείτε να επισκεφθείτε τον επίσημο ιστότοπο του έργου ή να ακολουθήσετε τις ενημερώσεις του στα κοινωνικά δίκτυα.
