Η εμπειρία της Βαλένθια δείχνει με σαφήνεια ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός των πόλεων δεν είναι πρωτίστως ζήτημα τεχνολογίας, αλλά στρατηγικής, διακυβέρνησης και οικοσυστήματος. Μέσα από την πρωτοβουλία València Innovation Capital, η πόλη υιοθετεί μια συστηματική προσέγγιση GovTech, μετατρέποντας πραγματικές ανάγκες της δημοτικής διοίκησης σε ανοιχτές προκλήσεις και πιλοτικές λύσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η αξιοποίηση ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού υλισμικού λειτουργεί ως καταλύτης για την ανάπτυξη τοπικής τεχνογνωσίας, τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη.
Από τις ανάγκες των υπηρεσιών στη δημιουργία τοπικού οικοσυστήματος
Η προσέγγιση της Βαλένθια βασίζεται στη στενή συνεργασία με τις δημοτικές υπηρεσίες, ώστε τα προβλήματα να ορίζονται με σαφήνεια και να μετατρέπονται σε συγκεκριμένες, επιλύσιμες προκλήσεις. Η τεχνολογία αντιμετωπίζεται ως εργαλείο και όχι ως αυτοσκοπός, με έμφαση στη δημόσια αξία, τη συμπερίληψη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το μοντέλο αυτό είναι ιδιαίτερα συμβατό με λύσεις ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού υλισμικού, καθώς επιτρέπει την προσαρμογή, τη διαφάνεια και τη συλλογική βελτίωση των εργαλείων που αξιοποιεί ο δήμος.
Μέσα από ανοιχτές προσκλήσεις και διαγωνισμούς σχεδίασης, νεοφυείς επιχειρήσεις, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια καλούνται να αναπτύξουν πιλοτικές εφαρμογές σε πραγματικές συνθήκες. Όταν οι λύσεις αυτές βασίζονται σε ανοιχτές τεχνολογίες, η γνώση που παράγεται δεν εγκλωβίζεται σε έναν μόνο προμηθευτή, αλλά παραμένει στο τοπικό οικοσύστημα, ενισχύοντας τη συλλογική ικανότητα της πόλης.
Ανοιχτό λογισμικό ως εργαλείο τοπικής ανάπτυξης
Η αξιοποίηση ανοιχτού λογισμικού από την τοπική αυτοδιοίκηση συμβάλλει στη μείωση του κόστους προμηθειών και στον περιορισμό της εξάρτησης από κλειστά οικοσυστήματα. Παράλληλα, δημιουργεί ζήτηση για τοπικές υπηρεσίες υποστήριξης, παραμετροποίησης και εξέλιξης λογισμικού. Με αυτόν τον τρόπο, μικρές εταιρείες και ομάδες ανάπτυξης μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα, χωρίς υψηλά εμπόδια εισόδου, προσφέροντας λύσεις προσαρμοσμένες στις πραγματικές ανάγκες της πόλης.
Στη Βαλένθια, πιλοτικά έργα, όπως εφαρμογές διαχείρισης στάθμευσης για άτομα με μειωμένη κινητικότητα ή εργαλεία υποστήριξης εσωτερικών διαδικασιών πληροφορικής, δείχνουν πώς η ανοιχτή τεχνολογία μπορεί να ενσωματωθεί σε κρίσιμες δημοτικές λειτουργίες. Η επαναχρησιμοποίηση κώδικα και η ανταλλαγή εμπειρίας επιτρέπουν την ταχύτερη κλιμάκωση επιτυχημένων λύσεων και τη μεταφορά τους και σε άλλους δήμους.
Ανοιχτό υλισμικό και έξυπνες πόλεις με τοπικό αποτύπωμα
Αντίστοιχα, το ανοιχτό υλισμικό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις έξυπνες πόλεις. Αισθητήρες, συσκευές IoT και υποδομές που βασίζονται σε ανοιχτά πρότυπα μπορούν να σχεδιαστούν, να συναρμολογηθούν και να συντηρηθούν σε τοπικό επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύονται οι τεχνικές δεξιότητες, η τοπική παραγωγή και η συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παράλληλα, οι δήμοι αποκτούν μεγαλύτερο έλεγχο στις υποδομές τους και μπορούν να προσαρμόζουν τα συστήματα στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.
Ο ρόλος των πιλοτικών έργων και της καινοτόμου προμήθειας
Κεντρικό στοιχείο του μοντέλου της Βαλένθια αποτελεί η καινοτόμος προμήθεια, με σαφές χρονοδιάγραμμα από τη διατύπωση της ανάγκης έως την αξιολόγηση του πιλοτικού έργου. Η χρηματοδότηση μικρών αλλά στοχευμένων πιλότων δημιουργεί χώρο για πειραματισμό, χωρίς να δεσμεύει τον δήμο σε μακροχρόνιες συμβάσεις. Όταν τα αποτελέσματα είναι θετικά, οι λύσεις μπορούν να υιοθετηθούν σε ευρύτερη κλίμακα, με όρους που διασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα και τον ανοιχτό χαρακτήρα τους.
Μαθήματα για την ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση
Για τους ελληνικούς δήμους, το παράδειγμα αυτό προσφέρει ένα ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο πλαίσιο δράσης. Η συστηματική αξιοποίηση ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού υλισμικού, σε συνδυασμό με δομημένες διαδικασίες GovTech, μπορεί να ενισχύσει την ψηφιακή ικανότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παράλληλα, συμβάλλει στη διατήρηση της γνώσης και των δημόσιων δεδομένων στον δημόσιο χώρο, καθώς και στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου οικοσυστήματος καινοτομίας με κοινωνικό και οικονομικό όφελος.
Η Βαλένθια δείχνει ότι οι πόλεις μπορούν να αναπτύξουν τη δική τους ψηφιακή ικανότητα όχι αντιγράφοντας έτοιμες λύσεις, αλλά επενδύοντας σε ανοιχτές τεχνολογίες, ανθρώπους και συνεργασίες. Αυτό είναι το ουσιαστικό νόημα της έξυπνης πόλης με τοπικό πρόσημο.
Πηγή: https://interoperable-europe.ec.europa.eu/collection/eugovtech/news/challenges-pilots