Οι “Κανόνες ως Κώδικας” (Rules as Code – RaC) αποτελούν μια σύγχρονη προσέγγιση που επιδιώκει τη δημοσίευση νόμων και κανονισμών σε μορφή κατανοητή από μηχανές. Στόχος της είναι να διευκολύνει την εφαρμογή των υπηρεσιών βάσει νομοθεσίας, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη μέσω της διατήρησης θεμελιωδών αξιών.
Τι είναι οι RaC και πώς συνδέονται με την Τεχνητή Νοημοσύνη
Η εφαρμογή των RaC βασίζεται σε συστήματα γνώσης, μια μορφή συμβολικής τεχνητής νοημοσύνης (symbolic AI), η οποία αξιοποιεί διαρθρωμένη γνώση για να προάγει τη διαφάνεια και την εξηγησιμότητα στις αποφάσεις.
Σε αντίθεση με δεδοτοκεντρικές προσεγγίσεις, όπως η μηχανική μάθηση, η συμβολική τεχνητή νοημοσύνη διευκολύνει την κατανόηση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Παρότι σύγχρονες τεχνολογίες, όπως τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (π.χ. ChatGPT), είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς, αντιμετωπίζουν προκλήσεις αξιοπιστίας και εξηγησιμότητας. Τα RaC παρέχουν μια εναλλακτική, εστιάζοντας στην τυποποίηση και την ψηφιοποίηση κανόνων για αποδοτικότερες διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Οι κανόνες ως συμφωνίες και η σημασία της συμμετοχικότητας
Οι κανόνες δεν είναι απλώς οδηγίες, αποτελούν συμφωνίες που καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ πολιτών, νομοθετών και δημόσιων υπηρεσιών. Η αυτοματοποίηση των αποφάσεων δεν πρέπει να παραβλέπει τη σημασία της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης.
Για παράδειγμα:
- Η έκδοση μιας απόφασης, όπως η χορήγηση ενός επιδόματος, οφείλει να συνοδεύεται από διαφανείς διαδικασίες και δυνατότητες προσφυγής.
- Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στον σχεδιασμό των υπηρεσιών ενισχύει την εμπιστοσύνη και διασφαλίζει τη δικαιοσύνη.
Οι προκλήσεις της διαλειτουργικότητας
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην εφαρμογή των RaC είναι η απουσία τυποποιημένων προτύπων για τη διαλειτουργικότητα. Σήμερα, πολλές δημόσιες υπηρεσίες αναπαράγουν ή επανερμηνεύουν την ίδια γνώση με διαφορετικούς τρόπους, γεγονός που οδηγεί σε καθυστερήσεις και σφάλματα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ύπαρξη περισσότερων από 100 διαφορετικών ορισμών για την έννοια της «υπηρεσίας» στα πρότυπα του ISO. Η δημιουργία ενός ενιαίου, κοινώς αποδεκτού προτύπου μπορεί να επιτρέψει τη διαμόρφωση μιας κεντρικής, αξιόπιστης πηγής γνώσης, ενισχύοντας τη συνοχή και την αποδοτικότητα.
Η δυναμική των RaC στη δημόσια διοίκηση
Η εφαρμογή των RaC δεν περιορίζεται μόνο στην αυτοματοποίηση, αλλά επεκτείνεται στη βελτίωση της διαφάνειας και της συμμετοχικότητας. Συγκεκριμένα:
- Διαφάνεια: Η δημοσίευση των κανόνων σε προσβάσιμη μορφή ενισχύει την κατανόηση από τους πολίτες.
- Συμμετοχή: Οι εμπειρίες των πολιτών ενσωματώνονται σε πραγματικό χρόνο.
- Αποδοτικότητα: Η αυτοματοποίηση εφαρμόζεται επιλεκτικά, με σεβασμό στις ανθρώπινες ανάγκες.
Το μέλλον των RaC
Η ψηφιοποίηση των κανόνων θέτει τα θεμέλια για μια βιώσιμη και δίκαιη δημόσια διοίκηση. Η προσέγγιση αυτή, βασισμένη στην «Συμμόρφωση από Σχεδιασμό» (Compliance by Design), ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών, προσφέροντας αξιόπιστες και διαφανείς υπηρεσίες.
Η συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, η ανάπτυξη ανοιχτών προτύπων και η ενίσχυση της διαλειτουργικότητας αποτελούν απαραίτητα βήματα για την επιτυχία αυτής της στρατηγικής.
Πηγή: https://interoperable-europe.ec.europa.eu/collection/govtechconnect/news/rules-code-rac
