Η ψηφιακή μετάβαση του δημόσιου τομέα στην Ευρώπη συνοδεύεται συχνά από εντυπωσιακές λέξεις-κλειδιά: καινοτομία, διαλειτουργικότητα, τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοασφάλεια. Όμως το έργο GovTech4All δείχνει ότι η ουσία δεν βρίσκεται στη βιτρίνα της τεχνολογίας, αλλά στη θεμελίωση ενός συστήματος που λειτουργεί μακροπρόθεσμα, ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και παραμένει ανοιχτό, ανθρώπινο και βιώσιμο.
Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η Τελική Στρατηγική Βιωσιμότητας του έργου: ένα φιλόδοξο, αλλά ρεαλιστικό σχέδιο δράσης, το οποίο διαμορφώθηκε συλλογικά από 16 οργανισμούς σε 11 ευρωπαϊκές χώρες. Ο στόχος δεν είναι απλώς η πιλοτική εφαρμογή καινοτομιών στον δημόσιο τομέα, αλλά η ουσιαστική ενσωμάτωσή τους στη λειτουργία του, με τρόπο που να αντέχει στον χρόνο – ακόμη και μετά το τέλος της χρηματοδότησης.
Από την ακρόαση στην πράξη: μία ανθρωποκεντρική στρατηγική
Το GovTech4All δεν ξεκίνησε σχεδιάζοντας λύσεις πίσω από κλειστές πόρτες. Αντίθετα, βασίστηκε σε μια αρχή τόσο απλή όσο και κρίσιμη: άκουσε αυτούς που κάνουν τη δουλειά. Μέσα από τρεις φάσεις διαβούλευσης – ερωτηματολόγια, εργαστήρια και φάση επιβεβαίωσης – το έργο ανέδειξε τις πραγματικές προκλήσεις και ευκαιρίες.
Η διαβούλευση περιλάμβανε:
- Ερωτηματολόγια που ανέδειξαν τα ουσιαστικά εμπόδια στην καινοτομία στον δημόσιο τομέα, την πραγματική τεχνολογική ετοιμότητα των φορέων και τις δυσκολίες σχεδίασης με επίκεντρο τον χρήστη.
- Εργαστήρια με ειλικρινή ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων μεταξύ των εταίρων – για όσα λειτουργούν, τι δεν λειτουργεί και τι μπορεί να βελτιωθεί.
- Φάση επιβεβαίωσης των ευρημάτων, κατά την οποία οι πιλοτικές ομάδες αξιολόγησαν το προσχέδιο της στρατηγικής και το εμπλούτισαν με βάση την εμπειρία εφαρμογής.
Αυτό το μοντέλο συμμετοχικής συνδημιουργίας δεν ενίσχυσε μόνο την ποιότητα της στρατηγικής, αλλά και την αίσθηση ιδιοκτησίας από τους εμπλεκόμενους φορείς – στοιχείο καθοριστικό για τη βιωσιμότητά της.
Δημόσια αξία, όχι ιδιωτικό κέρδος
Μια από τις βασικές καινοτομίες του έργου ήταν η προσαρμογή του επιχειρηματικού μοντέλου Business Model Canvas στις ανάγκες του δημόσιου τομέα. Η λογική του δεν στηρίχθηκε στο ιδιωτικό κέρδος, αλλά στη δημιουργία δημόσιας αξίας.
Έτσι, οι «πελάτες» έγιναν «χρήστες» – πολίτες, δημόσιοι υπάλληλοι, επιχειρήσεις, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Οι «πηγές εσόδων» μεταφράστηκαν σε δημόσια χρηματοδοτικά σχήματα, δείκτες απόδοσης και μέτρα κοινωνικού αντίκτυπου.
Το εργαλείο χρησιμοποιήθηκε για να τεθούν κρίσιμα ερωτήματα:
- Ποια αξία προσφέρει η τεχνολογία στους πολίτες;
- Ποιος είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία και συντήρησή της;
- Πώς διασφαλίζεται η συνέχεια μετά το τέλος της χρηματοδότησης;
Το αποτέλεσμα ήταν μια προσέγγιση στρατηγικού σχεδιασμού, προσγειωμένη στην πραγματικότητα του δημόσιου τομέα και προσανατολισμένη στην αποτελεσματική υλοποίηση.
Η λογική του «Kaizen»: μικρά, σταθερά βήματα
Η μεθοδολογία του GovTech4All εμπνέεται από την ιαπωνική αρχή του Kaizen – της συνεχούς βελτίωσης μέσω μικρών, σταθερών βημάτων. Η φιλοσοφία είναι απλή: δεν επιδιώκεις την ανατροπή, αλλά την εξέλιξη. Ξεκινάς από ό,τι ήδη λειτουργεί, βελτιώνεις σταδιακά και αξιολογείς συνεχώς.
Αυτή η προσέγγιση δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνολογία. Εφαρμόζεται επίσης στις δομές διακυβέρνησης, στα χρηματοδοτικά εργαλεία και στις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Είναι ένα μοντέλο που διατηρεί τη στρατηγική ζωντανή και εφαρμόσιμη, ακόμη και σε συνθήκες πολιτικής αβεβαιότητας ή απρόβλεπτων κρίσεων.
Ένα «ζωντανό» έγγραφο για μια ζωντανή Ευρώπη
Η Τελική Στρατηγική Βιωσιμότητας του GovTech4All είναι ένα «ζωντανό» έγγραφο: εξελίσσεται, προσαρμόζεται στις τοπικές ιδιαιτερότητες, ενσωματώνει την ανάγκη για διαλειτουργικότητα και ενισχύει τη διακρατική συνεργασία. Αν και περιλαμβάνει τεχνικά θέματα – όπως τα ανοιχτά μοντέλα προμηθειών ή η κυβερνοασφάλεια στην εποχή του post-quantum computing – παραμένει προσανατολισμένη στον τελικό της στόχο: να καταστήσει την ψηφιακή διακυβέρνηση λειτουργική και προσβάσιμη για όλους.
Η Ευρώπη χρειάζεται ανθεκτικές ψηφιακές υποδομές, εξελισσόμενες υπηρεσίες και διοικήσεις που ακούν τους πολίτες. Το GovTech4All δεν είναι απλώς ένα ακόμη ευρωπαϊκό έργο. Είναι μια πρόταση για το πώς μπορούμε να σχεδιάζουμε το μέλλον συλλογικά – όχι με αποφάσεις από τα πάνω, αλλά με συνεργασία, ανατροφοδότηση και σεβασμό στην εμπειρία του πεδίου.
Γιατί αυτό έχει σημασία
Η αξία του GovTech4All δεν είναι αφηρημένη ή θεωρητική. Είναι πρακτική, εφαρμόσιμη και βαθιά πολιτική. Δεν αρκεί η καινοτομία να «περάσει» μέσα από ένα έργο· πρέπει να ριζώσει, να εξαπλωθεί και να εξυπηρετεί κάθε άνθρωπο – από τον δημόσιο υπάλληλο στο τοπικό ΚΕΠ, μέχρι τον πολίτη που αναζητά μια απλή ψηφιακή υπηρεσία.
Το GovTech4All αποδεικνύει ότι μπορούμε να οικοδομήσουμε έναν ψηφιακό δημόσιο τομέα για όλους· έναν δημόσιο τομέα βιώσιμο, δημοκρατικό και ανθρώπινο.
