Μια νέα έκθεση με τίτλο, «Analysis of the generative AI landscape in the European public sector» δημοσίευσε πρόσφατα το Public Sector Tech Watch (PSTW) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η έκθεση προσφέρει μια πρώτη πανευρωπαϊκή αποτύπωση της διακυβέρνησης, της εφαρμογής και των πιλοτικών δοκιμών της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης (Generative AI – GenAI) στις δημόσιες διοικήσεις των κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών θεσμών.
Το PSTW, που ιδρύθηκε το 2023, παρακολουθεί συστηματικά τη χρήση αναδυόμενων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία blockchain στον δημόσιο τομέα. Τελεί υπό τη διαχείριση της Μονάδας Interoperable Europe της Γενικής Διεύθυνσης Πληροφορικής (DIGIT) και του Joint Research Centre (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην τελευταία του έκθεση, το PSTW καταγράφει τη ραγδαία εξάπλωση της γενετικής ΤΝ, εξετάζοντας το πλήρες φάσμα από τις κατευθυντήριες γραμμές και τη διακυβέρνηση έως την εφαρμογή της σε πραγματικές συνθήκες.
Από τις δυνατότητες στις προκλήσεις
Η γενετική ΤΝ αξιοποιείται ήδη από δημόσιες διοικήσεις στην Ευρώπη μέσα από πιλοτικά εργαλεία, όπως συνομιλιακά συστήματα (chatbots) και βοηθήματα σύνταξης νομοθετικών κειμένων. Σύμφωνα με την έκθεση, τα εργαλεία αυτά διευκολύνουν την προσωποποιημένη παροχή υπηρεσιών, τον εκσυγχρονισμό διοικητικών διαδικασιών και τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων. Ωστόσο, η ευρεία χρήση τους εγείρει νέες προκλήσεις, μεταξύ των οποίων η ανάγκη ανθρώπινης επίβλεψης, η προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών, και μια σειρά από ηθικά, τεχνικά και διοικητικά ζητήματα.
Η έκθεση αναλύει 33 πολιτικές σχετικές με τη γενετική ΤΝ από 17 κράτη-μέλη, θεσμούς και περιφέρειες, αναδεικνύοντας κοινές προτεραιότητες: λογοδοσία, διαφάνεια, προστασία της ιδιωτικότητας, ενίσχυση της καινοτομίας και προώθηση δημόσιων-ιδιωτικών συνεργασιών.
Αυξανόμενη υιοθέτηση από τις δημόσιες διοικήσεις
Συγκεντρώνοντας 61 παραδείγματα χρήσης (use cases) από είκοσι ευρωπαϊκές χώρες και θεσμούς, η έκθεση δείχνει ότι πάνω από τα μισά εγχειρήματα ξεκίνησαν μόλις το 2024. Τα περισσότερα παραμένουν σε πιλοτικό ή αναπτυξιακό στάδιο, υποδεικνύοντας την πρώιμη αλλά έντονη δυναμική του πεδίου. Πρωτοπόροι είναι οι εθνικοί δημόσιοι οργανισμοί, με εφαρμογές σε τομείς όπως οι γενικές δημόσιες υπηρεσίες, η δημόσια ασφάλεια, ο τουρισμός και η υποστήριξη της νομοθετικής διαδικασίας.
Σε συνεντεύξεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση, εκπρόσωποι από πόλεις όπως το Ελσίνκι και το Δουβλίνο, αλλά και θεσμούς όπως το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και η Κυβέρνηση της Καταλονίας, μοιράζονται την εμπειρία τους από τη συν-δημιουργία εργαλείων GenAI σε συνεργασία με παρόχους τεχνολογίας, πανεπιστήμια και εσωτερικές ομάδες πληροφορικής. Κύριες προτεραιότητες αναδεικνύονται η γλωσσική προσαρμογή, η διαλειτουργικότητα και η ανάπτυξη συστημάτων ΤΝ που είναι χωρίς αποκλεισμούς και εύκολα κατανοήσιμα.
Εθνικά γλωσσικά μοντέλα και ψηφιακή κυριαρχία
Μια νέα τάση που εντοπίζεται στην έκθεση είναι η δημιουργία εθνικών μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLMs), εκπαιδευμένων σε τοπικά δεδομένα και στις εθνικές γλώσσες. Χώρες όπως η Βουλγαρία (BgGPT), η Σουηδία (GPT-SW3), η Φινλανδία (FinGPT) και η Ολλανδία (GPT-NL) προχωρούν στην ανάπτυξη εθνικών μοντέλων που ενισχύουν την ψηφιακή τους κυριαρχία, προάγουν τις εθνικές γλώσσες και μειώνουν την εξάρτηση από διεθνικούς παρόχους.
Τα μοντέλα αυτά αποτελούν δημόσια ψηφιακά αγαθά και προσφέρουν στις διοικήσεις, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις αξιόπιστα εργαλεία GenAI προσαρμοσμένα στις τοπικές ανάγκες.
Σύνδεση με την ευρύτερη ευρωπαϊκή στρατηγική
Η έκθεση εντάσσει όλες αυτές τις εξελίξεις στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ψηφιακής στρατηγικής. Συνδέεται με τον Κανονισμό για την ΤΝ (AI Act), το AI Innovation Package και την πρωτοβουλία GenAI4EU, οι οποίες στοχεύουν στην ενίσχυση της καινοτομίας τόσο στον δημόσιο τομέα όσο και στη βιομηχανία.
Αποτελεί παράλληλα ένα δομημένο εργαλείο χαρτογράφησης πολιτικών και πρακτικών στον τομέα της γενετικής ΤΝ και ενθαρρύνει την ανταλλαγή εμπειριών και την επαναχρησιμοποίηση λύσεων μέσω του Interoperable Europe Portal.
Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στη συλλογή του Public Sector Tech Watch και ολόκληρη η έκθεση ΕΔΩ.
