Η Εσθονία αναδεικνύεται σε σημείο αναφοράς για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης, ενισχύοντας τη στρατηγική της στροφή προς λύσεις ανοιχτού κώδικα (open source software – OSS). Το Παρατηρητήριο Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα για τις Δημόσιες Διοικήσεις της Ευρώπης (OSOR) δημοσίευσε πρόσφατα την ανανεωμένη έκδοση της έκθεσης για τη χώρα, παρουσιάζοντας τις σημαντικές εξελίξεις από το 2021 έως σήμερα.
Η νέα έκθεση αναδεικνύει πώς η Εσθονία έχει εδραιώσει την προσήλωσή της σε λύσεις OSS στο πλαίσιο της ευρύτερης ψηφιακής της στρατηγικής. Ενδεικτικό είναι ότι η Ψηφιακή Ατζέντα 2030 της χώρας και οι τροποποιήσεις στον Νόμο περί Κρατικής Περιουσίας προβλέπουν ρητά ότι το λογισμικό που αναπτύσσεται με δημόσια κονδύλια θα πρέπει να διατίθεται ως λογισμικό ανοιχτού κώδικα.
Κεντρικός πυλώνας αυτής της πολιτικής είναι η Αρχή Πληροφοριακών Συστημάτων της Εσθονίας (RIA) – φορέας που συγκεντρώνει την ψηφιακή τεχνογνωσία της χώρας και προέκυψε από τη συγχώνευση επιμέρους ψηφιακών θεσμών. Η RIA διαχειρίζεται το X–tee, την εσθονική υλοποίηση του X-Road, το οποίο αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ψηφιακής υποδομής της χώρας, επιτρέποντας ασφαλή διασύνδεση και ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ κρατικών φορέων.
Ένα από τα πιο καινοτόμα παραδείγματα χρήσης OSS είναι ο Bürokratt, ένας ανοιχτού κώδικα ψηφιακός βοηθός με τεχνητή νοημοσύνη, ο οποίος διευκολύνει την πρόσβαση των πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες και παρέχει εξυπηρέτηση πολιτών σε 24ωρη βάση. Ο Bürokratt συνδυάζει την ευχρηστία με την προσβασιμότητα, αναδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνολογίες OSS μπορούν να βελτιώσουν την εμπειρία του πολίτη.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στη διεθνή συνεργασία. Το NordicInstituteforInteroperabilitySolutions (NIIS), αποτέλεσμα της κοινής πρωτοβουλίας Εσθονίας και Φινλανδίας, συνεχίζει να αναπτύσσει το X-Road ως λύση ανοιχτού κώδικα, διαθέσιμη και σε άλλες κυβερνήσεις. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ψηφιακής εξωστρέφειας και διπλωματίας, όπου η διαλειτουργικότητα και η επαναχρησιμοποίηση λύσεων (Govstack modules) αποτελούν βασικό εργαλείο συνεργασίας μεταξύ κρατών.
Η Εσθονία έχει δημιουργήσει και την πλατφόρμα Koodivaramu, ένα αποθετήριο λογισμικού ανοιχτού κώδικα για έργα του δημόσιου τομέα. Αν και προς το παρόν η πλήρης πρόσβαση επιτρέπεται μόνο σε χρήστες με εσθονική ηλεκτρονική ταυτότητα, υπάρχουν σχέδια για το άνοιγμα του αποθετηρίου στο ευρύ κοινό, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την επαναχρησιμοποίηση ψηφιακών λύσεων.
Η έκθεση του OSOR καταγράφει τις φωνές των βασικών θεσμικών εταίρων του οικοσυστήματος OSS της Εσθονίας, όπως η Αρχή Πληροφοριακών Συστημάτων, το Υπουργείο Οικονομικών και Επικοινωνιών, και το NIIS, αποτυπώνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της στρατηγικής και της υλοποίησης.
Η στρατηγική της Εσθονίας αποτελεί ένα έμπρακτο παράδειγμα του πώς η υιοθέτηση λογισμικού ανοιχτού κώδικα μπορεί να στηρίξει την ψηφιακή κυριαρχία, να μειώσει το κόστος για το Δημόσιο και να ενισχύσει την καινοτομία, λειτουργώντας ως οδηγός και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες που επιδιώκουν έναν πιο διαφανή και αποτελεσματικό δημόσιο τομέα.
