Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον για τη συν -δημιουργία από την πλευρά των δημόσιων αρχών και όχι μόνο, υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις για να είναι επιτυχείς οι προσκεκλημένες μορφές διαδικασιών συμμετοχής του κοινού. Προκειμένου να κατανοήσουμε γιατί υπάρχουν εμπόδια στη θεσμοθέτηση της συμμετοχής των πολιτών στη χάραξη πολιτικής, είναι απαραίτητο να διερευνηθεί το θεσμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η συνεργασία για τη συν- δημιουργία.

Η εμπλοκή των πολιτών, δεν είναι μόνο θέμα λήψης της σχετικής απόφασης. Οι δημόσιες διοικήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να αλλάξουν τον προσανατολισμό τους προς μια πιο περιεκτική, συνεργατική και συμμετοχική λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, οι διαδικασίες αυτές δεν πρέπει μόνο να ξεκινήσουν, αλλά και να διατηρηθούν σε βάθος χρόνου. Οι ευνοϊκές συνθήκες για την ουσιαστική εμπλοκή των πολιτών πρέπει να ωριμάσουν μέσω της πρακτικής.

Το BiodiverCities προσφέρει πολύτιμα διδάγματα σχετικά με τις προκλήσεις και τις λύσεις.

Πριν από τρεις μήνες, τον Φεβρουάριο 2023, το Κέντρο Αρμοδιότητας για τη Συμμετοχική και Διαβουλευτική Δημοκρατία, διοργάνωσε ένα διαδικτυακό σεμινάριο για να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της ερευνητικής εργασίας που διεξήγαγαν οι ερευνητές Ann Karin Tennås Holmen (Πανεπιστήμιο Stavanger) και Helena Junyer Puig (Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης).

Οι εργασίες διερεύνησαν τις θεσμικές προκλήσεις για τη συν -δημιουργία που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί εταίροι, είτε πρόκειται για τοπικούς δήμους είτε για μη κυβερνητικούς φορείς, από τις δέκα ευρωπαϊκές πόλεις που συμμετέχουν στο έργο BiodiverCities. Στη συζήτηση συμμετείχαν ο Mauricio Mejia (ΟΟΣΑ) καθώς και οι Franca Marsh (Palma Nana, Παλέρμο) και José Ferreira (Δήμος Valongo, Πορτογαλία), οι οποίοι εκπροσώπησαν δύο από τις συμμετέχουσες πόλεις.

Τα βασικά συμπεράσματα

Ακολουθούν με λίγα λόγια τα συμπεράσματα και οι προβληματισμοί που προέκυψαν από το σεμινάριο, το οποίο στόχευσε στην προσπάθεια να διαμορφωθούν οι ευνοϊκές συνθήκες για την ουσιαστική εμπλοκή των πολιτών, μέσω της πρακτικής:

• Πρέπει να υπάρξουν, πολιτική υποστήριξη και διοικητική-οργανωτική αγκύρωση: όπως υποστήριξε η Ann-Karin Holmen, η δοκιμή νέων τρόπων εργασίας απαιτεί υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα και από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς – από την ευρωπαϊκή έως την τοπική κλίμακα. Ωστόσο, η πολιτική υποστήριξη , καθώς και η διοικητική αγκύρωση σε δημόσιους φορείς , είναι απαραίτητη και αποτελεί προϋπόθεση. Αυτό ισχύει τόσο από τη σκοπιά των δημόσιων θεσμών όσο και από τη σκοπιά των μη κυβερνητικών φορέων, όπως υπογραμμίζει η Helena Junyer στον απολογισμό της.
• Υπάρχει αυξανόμενη ανάγκη να δημιουργηθούν πλατφόρμες μάθησης που θα επιτρέψουν στους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων διοικήσεων, να πειραματιστούν και να μάθουν πώς να εμπλέκουν τους πολίτες και πώς να το κάνουν “σωστά”. Αυτό είναι σημαντικό για την ανάπτυξη γνώσεων, εμπειριών, πειραματικών λύσεων και την ανταλλαγή πρακτικών με άλλες περιοχές και θεσμούς, που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις. Υπάρχει επίσης ανάγκη να μαθαίνουμε από τις αποτυχίες στη χάραξη πολιτικής και τη λειτουργία των θεσμών.
• Η θεσμική αλλαγή απαιτεί περισσότερα από ένα τριετές έργο για να πραγματοποιηθεί, αλλά έργα όπως το BiodiverCities μπορούν να παρέχουν ένα πεδίο μάθησης για να αρχίσει η οικοδόμηση ενός διαφορετικού είδους θεσμικής υποδομής.
• Η συν-δημιουργία δεν είναι μόνο μια προσέγγιση που ταιριάζει σε όλους και οι διαδικασίες εξαρτώνται από το πλαίσιο, την πορεία και έχουν “πειραματικό” χαρακτήρα. Οι διαδικασίες εμπλοκής των πολιτών ενσωματώνονται στα πλαίσια όταν έχουν νόημα – αυτή η κατάσταση “ενσωμάτωσης” αναδύεται ως προϋπόθεση για τη θεσμοθέτηση και τη δημιουργία νέων θεσμικών ρυθμίσεων.
• Οι διαδικασίες εμπλοκής των πολιτών μπορούν να αυξήσουν ή να μειώσουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, ιδίως των πιο ευάλωτων, εάν οι προσδοκίες δεν διαχειρίζονται σωστά και δεν υπάρχει παρακολούθηση. Όμως, το πιο σημαντικό είναι ότι η συν -δημιουργία βασίζεται στην εμπιστοσύνη και στην πραγματική εκτίμηση ότι οι πολίτες είναι πολυμήχανοι εταίροι στο σχεδιασμό των δημόσιων υπηρεσιών και πολιτικών, καθώς και στην εφαρμογή τους.
• Η δυναμική της εξουσίας έχει σημασία και είναι διαφόρων ειδών (π.χ. οργανωτική, διαθεσμική, σχετιζόμενη με την ταυτότητα). Επιπλέον, η εμπλοκή των πολιτών συνεπάγεται έναν λιγότερο συγκεντρωτικό και ιεραρχικό τρόπο διακυβέρνησης, για την αντιμετώπιση σύνθετων και δύσκολων ζητημάτων και την κατανομή της εξουσίας. Ποιος είναι έτοιμος να μοιραστεί και τι σημαίνει αυτό;

Πώς να αντιμετωπίσετε αυτές τις προκλήσεις;

• Εισαγωγή θεσμικών προτύπων που καλωσορίζουν τον πειραματισμό, την ανταλλαγή εργαλείων, μεθόδων και γνώσεων
• Δημιουργήστε και διατηρήστε πλατφόρμες μάθησης (π.χ BiodiverCities και πολλές άλλες) και μη ανταγωνιστικά περιβάλλοντα για να καταστεί δυνατή η συλλογική μάθηση
• Ενίσχυση της αντανακλαστικότητας στους δημόσιους θεσμούς και στους υπεύθυνους πολιτικής.

–

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τις θεσμικές προκλήσεις εδώ.